Ο Θρίαμβος της Εξωτερικής Εμφάνισης

Εκτός από την πρώτη εντύπωση, είναι και κάτι που συχνά μας απασχολεί σημαντικά, όταν γνωρίζουμε άτομα ή τα αντικρίζουμε από μακριά για πρώτη φορά. Καλώς ή κακώς, είτε το δεχόμαστε, είτε όχι, ζούμε σε έναν τέτοιο κόσμο ή είμαστε προγραμματισμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε η εξωτερική μας εμφάνιση, καθώς κι αυτή των άλλων να παίζει κομβικό ρόλο στη ζωή μας.

Και μόνο αν ξαναζωντανέψουμε στο μυαλό μας, με λεπτομέρειες, μια τυπική ημέρα που περάσαμε χωρίς να συμβεί τίποτα ασυνήθιστο, μια ελαφρώς κριτική ματιά, θα το διακρίνει: μοντέλα που διεκδικούν τη μονοπώληση των βλεμμάτων μας στις τηλεοπτικές και τυπωμένες διαφημίσεις, οι προσεκτικά χαραγμένες πινελιές μακιγιάζ και ντυσίματος των ηθοποιών στις ταινίες και η ασυναίσθητη περιφρόνησή μας για τους άστεγους κι άλλες φιγούρες που πηγαινοέρχονται στους δρόμους χωρίς τη δική μας μόνιμη τύχη είναι μόνο μερικά παραδείγματα των διακρίσεων που επιμένουν να κάνουν τα μάτια μας.

Και που αποδεικνύονται συχνά επιβλαβείς· δεν τολμώ να υποβαθμίσω τις φορές που πίστεψα στη συμπάθειά μου προς κάποιο εξαιρετικά φροντισμένο, καλοφτιαγμένο πρόσωπο που όχι απλώς δεν ευοδώθηκε, αλλά ο εσωτερικός του κόσμος έτυχε να μου αποκαλυφθεί εξαιρετικά αργότερα ως ασταθής, διαταραγμένος ή σπανιότερα τερατώδης. Ας μην ξεχνάμε, εδώ, πως υπάρχουν τα ατημέλητα πλάσματα, εκείνα που δεν επιθυμούν, κι όσο γίνεται απεύχονται η εξωτερική εμφάνιση να παίζει τον κεντρικότερο ρόλο, ακριβώς επειδή απορροφώνται από άλλες ασχολίες (βάζω ξεκάθαρα και των εαυτό μου μέσα στη συγκεκριμένη μερίδα, αφού έχω να βάλω σκιά στο μάτι πριν τη βραδινή έξοδο μάλλον κάτι χρόνια! Ας όψεται η έλλειψη χρόνου που αιωνίως ευαγγελίζομαι). Κι επιτέλους το αντρικό μακρύ αφρόντιστο μαλλί ύστερα από τόσα μέταλ κι όχι μόνο συγκροτήματα, εκτός από ιδεολογία, ελπίζω να φαίνεται στους περισσότερους από εμάς λιγότερο ιερόσυλο (στους αμετανόητους λάτρεις της περιποίησης τουλάχιστο).

Στο κάτω κάτω, ακόμη κι αν ψηλαφίσουμε επιφανειακά τις απόψεις, με αφετηρία το Λακάν, που τονίζουν πόσο πολύ έχουμε ανάγκη ο κόσμος, και γι'αυτό, κάθε υπαρκτό γνωστό μας πρόσωπο να μοιάζει σε εμάς, ομορφιά ή τελοσπάντων ιδανική εξωτερική εμφάνιση είναι κυρίως αυτό που καθορίζει η εκάστοτε εποχή. Έτσι, οι αναγεννησιακοί τύποι, με τις ιδιάζουσες προτιμήσεις τους στη γυναικεία πλαδαρότητα δε θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν την προσκόλληση στις σύγχρονες ψυχώσεις των πολύχρωμων τατουάζ και του πίρσινγκ που συχνά απαιτείται να καλύπτουν μεγάλο μέρος του σώματος στις μέρες μας. Όσο ανεξάρτητοι ιδεολογικά και προφυλαγμένοι από τα προσωπικά μας πιστεύω κι αν αισθανόμαστε, η επιρροή του περίγυρου φαίνεται αδύνατο να μην έχει κατορθώσει έστω και την ελαχιστότερη ρωγμή στο κέλυφος. Η ματιά μας διαθέτει στοιχεία του κόσμου όπου κατοικούμε.

Σκηνή από την ταινία Holy Motors του Λεός Καράξ

Η ματιά επίσης, σύμφωνα με πασίγνωστο γνωμικό, που εκφέρεται συχνά στην αγγλική γλώσσα, αν και προέρχεται από τον αρχαιοελληνικό κόσμο, ανήκει σ'αυτόν που κοιτάζει και η ομορφιά πλάθεται, σε μια σύνθετη διαδικασία, από τον ίδιο (beauty is in the eye of the beholder, για τους γλωσσομαθείς). Με άλλα λόγια, η σταδιακή οικειότητα που αποκτάμε με κάποιον κι ο εξελισσόμενος θαυμασμός και η εκτίμησή μας για το ον αυτό μας κάνουν να τον / την βλέπουμε με άλλα μάτια. Ειδικά, όταν στο ξεδίπλωμα των γνωριμιών και των χαρακτήρων αισθανόμαστε να υπάρχει μια εξέλιξη που μάλλον κυρίως έχει σχέση με ένα είδος βάθους σκέψης και μια εκλέπτυνση των συναισθημάτων που αναζητούμε ανελλιπώς. Το μάτι, λοιπόν, ως όργανο του σώματος εναπόκειται στην υποκειμενικότητα· εδώ, το νιώθουμε με ήρωες ταινιών, σίριαλ και ριάλιτι που τους βρίσκουμε ωραίους, ακριβώς επειδή φαίνεται να τους συμπαθούμε, όσο κι αν δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τον κόσμο της καθημερινής μας πραγματικότητας.

Οι υποστηρικτές μιας ουτοπίας ενός σύμπαντος όπου καμία αντίδραση και καμία συμπεριφορά δε θα εξαρτάται από την εξωτερική εμφάνιση σίγουρα αποφεύγουν τις συνεχείς αποδείξεις του αντιθέτου που μας σερβίρει η συνέχιση αυτού του κόσμου, όσο κι αν φαίνονται ενδιαφέροντες προσωπικότητες να εξερευνήσεις από λογοτεχνική άποψη. Γενικότερα, η εξωτερική εμφάνιση είναι η βιτρίνα μας· κι έχουμε διαπιστώσει όλοι πόσο πολύ μια πρώτη επαφή με κάτι που εμφανίζεται θετικό, ενδιαφέρον ή αντιμετωπίσιμο προδιαθέτει αποφασιστικά τη διάθεσή μας. Οπότε, προσωπικά είμαι υπέρμαχος ενός προσεκτικού φυσιολογικού και γενικότερου εμφανισιακού προφίλ· με τον όρο, ωστόσο, να στεκόμαστε εξίσου προσεκτικοί απέναντι στις ψυχικές και συνασθηματικές μας ανάγκες, καθώς και στους πνευματικούς μας ορίζοντες.

Κι ας μην παρεξηγούμε τους εικονολάτρες εμφανισόπληκτους συμπορευτές μας· υπάρχει η στιγμή μιας μεγάλης ή μικρής αποκάλυψης για καθετί εμφανισιακό ή μη. Κι ας δοκιμάσουμε, έστω για λίγες φορές μόνο, την εφαρμογή άλλων πέραν της εξωτερικής ομορφιάς κριτηρίων στην απαρχή των επόμενών μας γνωριμιών.

By Μαρία Γώγογλου