Σάββατο 17 Μαρτίου 2018

Ταξίδια του Νου Χάρη στον Παύλο Παυλίδη

Τις στιγμές που είσαι μόνο εσύ, ένα μέρος του εαυτού σου προφυλαγμένο από τις έννοιες των άλλων ή μακριά από αυτούς, ο κόσμος συρρικνώνεται. Υπάρχουν οι εμμονές σου, όλα όσα αισθάνεσαι τόσο κοντά σε σένα, ώστε είναι αδύνατο να ζήσεις χωρίς αυτά· τόσο πολύ, γιατί δυσκολεύεσαι να μετρήσεις τις στιγμές που σου θύμισαν ότι είναι σημαντικό, και για σένα τον ίδιο, να συνεχίσεις. Τέτοιοι κινητήριοι μοχλοί της ζωής είναι για μένα τα τραγούδια του Παύλου Παυλίδη.

Από την πρόσφατη εμφάνιση Strings & Voices στο Gazarte (photo by Dimitris Makris)

Αλλά αυτή δεν είναι άλλη μια ανάρτηση για να σας το υπενθυμίσω (άλλωστε είναι ιδιαιτέρως ευρύτερα γνωστό ούτως ή άλλως!). Αυτή είναι μια ανάρτηση, πρωτίστως για να τιμήσω το έργο του καλλιτέχνη που έχει διανοίξει μπροστά μου ορίζοντες εμπνεύσεων, πριν και μετά τη δεύτερη φορά που παρευρέθηκα σε ζωντανή του εμφάνιση, ένα χρόνο πριν από τη σημερινή ημερομηνία· και δευτερευόντως για να συνομιλήσω με τον εαυτό μου σχετικά με την ταύτιση με το πρόσωπο του καλλιτέχνη, αυτό που ξεπροβάλλει ή καλύπτεται διεξοδικά πίσω από τα δημιουργήματα ή / και τα καλλιτεχνικά γεγονότα, και τη φευγαλέα της φύση.
Όλα λοιπόν σχεδόν ξεκίνησαν περίπου ένα χρόνο πριν.

Κάθε ζωντανή μουσική εμφάνιση είναι ένα μοναδικό γεγονός που ποτέ δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Μόνο που πολλές φορές οι μέχρι τώρα παρόμοιες εμπειρίες σου έχουν αποδείξει ότι εκεί απέναντί σου στέκεται μια μαριονέτα που απλώς περιμένει η βραδιά να κυλήσει όπως όλες οι άλλες, καταλήγοντας με την οικονομική ελάφρυνση στην κορυφή των προσδοκιών που είχε προσεκτικά προηγουμένως υπολογίσει. Δε μου συνέβη να αντικρίσω την ίδια αποστασιοποίηση των αισθήσεων του καλλιτέχνη στο πρώτο live του Παύλου που παρακολούθησα πέρσι στο Pecado της ταπεινής Ορεστιάδας (που δε φιλοξενεί τόσο συχνά καλλιτεχνικά γεγονότα, όμως έχει γνώση του τι φιλοξενεί, όταν φιλοξενεί!).Ήταν κάτι που ενθαρρύνει κάπως τις αισθήσεις σου να αλλάξουν έστω και για λίγο τον τρόπο που λειτουργούν.

Είναι ο τρόπος που διάλεξε να είναι εκεί το συγκεκριμένο βράδυ, τις συγκεκριμένες στιγμές της ημέρας του. Είναι οι δίοδοι έκφρασης που ξεδιπλώνονται μ' αυτόν τον τρόπο, λόγω διάφορων γεγονότων που συντέλεσαν στη ζωή του, όπως κι ως άθροισμα αυτής της μέρας.

Ή κι όχι ακριβώς όσα επιθυμείς να πιστέψεις. Οι στίχοι σε τοποθετούν υποτίθεται σε απόσταση αναπνοής από τον άνθρωπο, όμως ποιον άνθρωπο; Η στιχουργική είναι μια τέχνη που αριθμεί αιώνες ζωής. Γι' αυτό ακριβώς θεωρώ τη συμβολή του Μιχαήλ Μπαχτίν καθοριστική στο να καταλάβουμε ότι, εξασκώντας αυτήν, όπως κι οποιαδήποτε άλλη τέχνη, συχνά βρισκόμαστε σε διάλογο με τη συλλογική μνήμη του ίδιου του είδους ή με τους δημιουργούς που πρωτίστως θαυμάζουμε και δευτερευόντως έχουν επιδράσει με έντονο, εναργή ή μυστηριώδη τρόπο στο σύστημά μας. Πόσο ο εαυτός του είναι λοιπόν κάποιος κατά τη διάρκεια των στιχουργικών του στιγμών και ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος να τον ξεχωρίσεις από τα παραπάνω;
Και μετά, για μένα και κάποιους άλλους τουλάχιστο, είναι οι στιγμές που θεωρούμε δουλειά. Το σχεδόν αναγκαστικό κομμάτι της μέρας συχνά ισούται με τις ώρες, όταν πολύ συχνά βάζουμε τον αυτόματο για να απολαύσουμε το υπόλοιπο μέρος της που στα αλήθεια μετράει και που μπορεί να μας φέρει κάτι αναπάντεχα πρωτότυπο (άσχετα που κατά κανόνα κάτι τέτοιο δε συμβαίνει συχνά). Γιατί να αφαιρέσουμε το δικαίωμα παρόμοιων στιγμών από τους αγαπημένους μας καλλιτέχνες;

Στο live του 2016, όπου είχα την τύχη να τον ακούσω να παίζει, ο Παυλίδης ήταν, κατά την τουλάχιστο ταπεινότατα υποκειμενική μου άποψη, αρκετά θλιμμένος για την διαδρομή που έχουν πάρει κάποιες από τις επικρατούσες ερμηνείες των τραγουδιών του από τους ορκισμένους φαν. Μιλάω για πολλούς που επιμένουν στην πίστη τους σ' αυτόν (και καλά κάνουν!), προφανώς από τις πρώτες συναυλίες των Ξύλινων Σπαθιών, όπου είχαν την τύχει να τον πρωτοαπολαύσουν (ποιος ξέρει μπορεί να είχαν κι αυτοί κάτι παρόμοιο με τη μάλλον-μια-φορά-στη-ζωή-σου-αφού-τα-συγκλονιστικά-αποφεύγουν-το-καθημερινό εμπειρία που είχα κι εγώ στο προαναφερθέν live, αν και ξεκάθαρα δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία, πράγμα που φανερώνει κι ότι συχνά μου είναι, γι' αυτό το λόγο, αδύνατο, να κατανοήσω επακριβώς την οπτική τους γωνία). Είχε μια συγκεκριμένη λύπη καθώς έπαιζε την “Ατλαντίς” και τη “Φωτιά στο Λιμάνι”, καθώς και μια αποστασιοποίηση από τα τραγούδια που σχεδόν απειλούσε να σου ξεσχίσει τα σωθικά. Ευτυχώς που παρηγοριέσαι (και όντως παίρνεις θάρρος από την επιβεβαίωση της παρηγοριάς στις μετέπειτα εμφανίσεις του) ότι σκέφτεται αλύπητα πως θα επανεφεύρει τραγούδια και στίχους, ακριβώς τη στιγμή που καταλαβαίνεις πως δεν έχεις την παραμικρή ιδέα για το τι μπορεί να σκέφτεται· κι αυτό μπορεί να μην είναι αναγκαστικά αρνητικό.


Ο καλλιτέχνης που αξίζει να θαυμάζεις είναι κι άνθρωπος, αλλιώς δεν αξίζεις στην πραγματικότητα να τον θαυμάζεις (και δε μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι ένα ανδρείκελο με μηχανικές αντιδράσεις εταιρικά προκαθορισμένες). Είναι αυτός που καθορίζει τη δημιουργική διαδικασία και γι' αυτό όλο αυτό το υπέροχο που βλέπω μπροστά μου οφείλεται σ' αυτόν.

Ο ιδιαίτερος εαυτός που έχουμε την ανάγκη συχνά να σκεφτόμαστε για να νιώθουμε καλύτερα, μυστικά αναλογιζόμενοι και τις δικές μας ασύλληπτες δυνάμεις σε κάτι, στο οποίο ελάχιστοι μπορούν να μας πλησιάσουν. Τις περισσότερες φορές αυτή η αίσθηση δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια πλάνη που εγκαθίσταται με ασυνείδητα μέσα στον εγκέφαλό μας για να συντηρεί την ακεραιότητα της ατομικότητάς μας έναντι αυτής των άλλων· και να την προστατεύει με προσεκτική οριοθέτηση. Υπάρχουν, βέβαια, και σταγόνες ενδείξεων υπέρ της ανάδυσης της αντίθετης όψης. Υπάρχουν καλλιτέχνες που επιδιώκουν την εξέλιξη του εξ ολοκλήρου ή εν μέρει αυτοσχεδιαστικού μέρους των ζωντανών εμφανίσεών τους. Που γι' αυτούς μια συγκεκριμένη επαφή με το κοινό είναι ένα γεγονός που πρέπει να γιορταστεί με ιδιαίτερο ήχο, εικόνα και υφή. 'Η μήπως ακόμη κι εκεί επαναλαμβάνουν ασύνειδα τις εμμονές τους;


Θα μου έπαιρνε καιρό, αν άρχιζα να μετράω πόσες παυλιδο-μουσικές στιχουργικές δημιουργίες περιλαμβάνουν τη θάλασσα ως σύμβολο ή αναπόσπαστο στοιχείο της δράσης των τεκταινόμενών τους· και μπορώ να σκεφτώ το ίδιο πράγμα τουλάχιστον επίσης και για τα τρένα. Χωρίς να σημαίνει αυτό ότι κάθε στιγμή καθετί από αυτά εμφανίζεται στα τραγούδια με τον ίδιο τρόπο· αποφεύγοντας να αφαιρέσω από αυτή την αποτίμηση τον αναπόσπαστο ρόλο της αυτοεπαναληπτικότητας.
Θα δυσκολευτώ σίγουρα να ξεχάσω την “Κούκλα Μελαγχολική”, όπως την άκουσα στο δεύτερο live του Παύλου, στο οποίο είχα την τύχη να παρευρεθώ (και πάλι στην Ορεστιάδα, όσο δύσκολο κι αν ακούγεται να πρέπει να το πιστέψουν κάποιοι!). Αν και δε θυμάμαι όλους τους στίχους που πρόσθεσε εκείνη τη στιγμή ή που τους είχε δουλέψει κάπως εκείνες τις μέρες και “του βγήκαν”, σίγουρα υπάρχει κάτι ασύγκριτο στο να βλέπεις μέρος ενός κόσμου της εποχής σου να στήνεται μπροστά σου στις ιδιοσυγκρασιακές καλλιτεχνικές του διαστάσεις. Α, και όχι, οι νέοι στίχοι δεν ήταν ίδιοι αν κι έμοιαζαν πολύ με κάποιους από αυτούς που ακούγονται στο παρακάτω, επίσης πρόσφατο βίντεο από ζωντανή εμφάνιση. Και ναι, για να ζήσετε κάτι παρόμοιο πρέπει να σηκωθείτε από την καρέκλα σας και να ψάξετε το κοντινότερο live που πρόκειται σύντομα να συμβεί γύρω σας, με την προσδοκία να ζήσετε κάτι ανάλογο. Και για το όνομα του καλλιτέχνη, πόσο πιο μεροληπτική θα μπορούσα να καταλήξω;



Υπάρχουν εκείνα τα πάθη, που καταναλώνεσαι από την ιδέα της εξοχότητάς τους κι αυτά που σε σπρώχνουν σε δρόμους διαφορετικούς· αδύνατο, φυσικά, να κατανοήσεις την εσωτερική ύστερη κατάληξη και των δύο. Αναρωτιέμαι για τις οδούς που η μουσική και η στιχουργική του Παύλου Παυλίδη θα διαλέξει για να χρωματίσει δίνες της εξέλιξης των επερχόμενων καιρών.

By Μαρία Γώγογλου