Δεν είμαστε βαρετοί

Ένα ερωτηματικό φιγουράρει μέσα μας κάθε φορά που βρισκόμαστε σε μια παρέα χωρίς να μπορούμε να σταυρώσουμε πολλές κουβέντες: είμαστε τόσο βαρετοί που φαίνεται πως οι άλλοι δεν έχουν τη διάθεση να κάνουν καν τον κόπο να επικοινωνήσουν μαζί μας ή απλώς έχουμε όλοι ξεμείνει από το κάτι νέο, «ενδιαφέρον να ειπωθεί»; Ένα βίντεο του Σχολείου της Ζωής έρχεται να δώσει καθησυχαστικές απαντήσεις στις ανησυχίες μας, έστω κι αν δε μπορεί να χαρακτηριστεί το μόνο άξιο να συμβουλευτούμε σε ανάλογες περιστάσεις.

ΟΙ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑΣ

Σίγουρα πρόκειται για μια κατάσταση στην οποία όλοι λίγο-πολύ έχουμε βρεθεί όντας νεοσσοί σε μια καινούργια παρέα ή χαλαρώνοντας στην ήδη υπάρχουσα: ξαφνικά δε μιλάει κανείς. Όλοι κοιταζόμαστε μεταξύ μας με το απλανές, ξεχειλίζον κενότητα νοήματος βλέμμα της αγελάδας. Τι, στ’ αλήθεια, συμβαίνει; Εμείς οι ίδιοι το προκαλέσαμε αυτό, με τις απεγνωσμένες, αλλά αποτυχημένες προσπάθειές μας να πιαστούμε από κάπου για να συνεχίσουμε μια συζήτηση ή να εισάγουμε κάτι που δεν έχει προαναφερθεί στην κουβέντα; (Με συνέπεια, φυσικά, ανεπανόρθωτα, να τα θαλασσώσουμε τελείως.) Ή μήπως βρισκόμαστε ακριβώς στο σημείο, όπου φαίνεται όλα να έχουν στερέψει κι ό,τι υπήρξε ποτέ να μοιραστούν τα μέλη της παρέας έχει ήδη μοιραστεί; Μερικές φορές φαντάζει εύκολο να επικαλεστούμε κάτι γενικότερο στην ατμόσφαιρα για να δώσουμε μιαν εύκολη απάντηση ∙ κι όμως, η πραγματικότητα συχνά δεν είναι τόσο απλή, όσο φαίνεται.

Από τη μια μεριά, υπάρχουν εκείνες οι κλασικές παρέες, των οποίων η σύνθεση δε μεταβάλλεται ποτέ οριστικά ∙ τα άτομα που συνυπάρχουν μεταξύ τους από τις τελευταίες τάξεις του Λυκείου ή ακόμα και του Δημοτικού (!) μέχρι τα έσχατα της ενηλικίωσης. Είναι η κλασική κατάσταση (όχι ότι την έχω ζήσει στο πετσί μου), όπου λογικά δείγματα προσωπικής σου εξέλιξης ενδέχεται να περιορίζουν την παντοδυναμία του συνόλου, που οφείλει να παραμένει δεμένο παρά τις εξωγενείς απειλές. Κάπως έτσι, έρχονται εκείνες οι αμήχανες στιγμές, κατά τη διάρκεια νυχτερινών εξόδων, που ελλείψει νέων εξωτερικών ερεθισμάτων ή γενικότερης προθυμίας για ειλικρίνεια ∙ και με συνοδεία χαμηλής εντάσεως μουσική, η σκέψη ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο να πεις βολοδέρνει στα μυαλά όλων. Και είναι μια βαλτώδης κατάσταση, από την οποία δε μπορείς να ξεφύγεις πάρα πολύ εύκολα, αν την έχεις τόσο απόλυτα συνηθίσει.

Προσωπικά, έχω υπάρξει παρατηρήτρια του παραπάνω φαινομένου (ο κακεντρεχής λαός το ονομάζει «μούγκα στη στρούγκα») κυρίως σε ζευγάρια, που διανύουν ήδη την τρίτη ή τέταρτη κοινή τους δεκαετία, αφού παραμένουν μαζί από τις αρχές της δεκαετίας των είκοσι ή κι από ακόμη νωρίτερα. Βλέπεις δυο αγαπημένους, που έχουν βγει για ποτό, να κοιτάζονται χωρίς καμιά αφορμή για να συζητήσουν ∙ η παρατήρηση όσων συμβαίνουν γύρω τους ίσως αποτελεί τη μόνη πιθανή θύρα διεξόδου από την κατάσταση συντριπτικής σιωπής που προφανώς εκείνες τις στιγμές αντιμετωπίζουν. Η προσωπική μου εμπειρία, ωστόσο, μου έχει προσφέρει άλλες περιπτώσεις προς εξέταση. Ολόκληρη η διαδικασία της κοινωνικοποίησης, με τα ανυπέρβλητα εμπόδια που προορίζεται να συναντήσει στην εποχή μας, είναι ικανή να μας ωθήσει σε παρέες, μέσα στις οποίες ενδέχεται να αισθανόμαστε βαρετοί, ή που η συμπεριφορά των ατόμων μέσα σ’ αυτές μας ωθεί να αντιλαμβανόμαστε τα εν λόγω άτομα ως βαρετά. Κάτι που, αν και εκ πρώτης όψεως μπορεί εύκολα κανείς να χαρακτηρίσει δυσάρεστο και ανοίκειο, τείνει να συμβαίνει όλο και περισσότερο σε παρέες, όπου τα μέλη έχουν εκ των προτέρων αποφασίσει πως δε θα ήθελαν και ίσως δεν υπάρχει κανένας λόγος να δεθούν μεταξύ τους.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΚΑΚΟ!

           

            Όσο περισσότερο παραμένω, πάντως, κοντά σε άτομα με αντίθετο προσανατολισμό, τόσο περισσότερο έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως η σιωπή κατά τη διάρκεια των κοινωνικών συναναστροφών δεν είναι τόσο απόλυτα αρνητική. Ίσως μάλιστα να είναι και απαραίτητη. Η διαπίστωση πως τόσα πολλά έχουν ειπωθεί, ώστε δεν έχει μείνει χώρος να προχωρήσουμε παρακάτω μπορεί να είναι ουσιώδης για την επιβίωση μιας σχέσης, αλλά και για τη διατήρηση ενός είδους εγγύτητας. Εκτός των άλλων, αν κάποιος έχει την ίδια τάση παράτασης της ευχαρίστησης που αισθάνομαι συχνά, θα νιώθει εξίσου την ανάγκη να αναβάλλει το επόμενο πιο συγκλονιστικά υπέροχο να βιωθεί και να ειπωθεί από όλες τις πλευρές την επόμενη φορά.

Εξάλλου μπορεί αυτό το κάτι που βρίσκεται στο κάτω μέρος της γλώσσας σου δευτερόλεπτα πριν εκφραστεί να προκαλέσει μυριάδες απογοητεύσεις ή να αποξενώσει τους πάντες από σένα (ένας από τους χειρότερους φόβους του είδους ανθρώπου που ελπίζει και πάντα προσπαθεί να κοινωνικοποιηθεί). Κι αν οι υπόλοιποι δεν είναι έτοιμοι ψυχολογικά ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο να το ακούσουν, δεν υπάρχει λόγος να επιμείνεις να τους πιέζεις μόνο και μόνο για να ακούγεται αυτό που θέλεις (κάτι για το ότι πολλές φορές αισθάνεσαι ανέτοιμος ή αδύναμος να μιλήσεις στους άλλους κι αυτό λογικά πρέπει να είναι κατανοητό). Χαρακτηριστικά θυμάμαι τη φορά που πήγα στον κινηματογράφο με μεγάλη παρέα να παρακολουθήσω την ταινία «Μαύρος Κύκνος» την ημέρα της πρεμιέρας της στην Ελλάδα. Ήταν αδύνατο να μεταφέρω στους υπόλοιπους το συναίσθημα της αλλαγής που ένιωθα να έχει συντελεστεί μέσα μου μετά το τέλος της. Γι’ αυτό και δεν το προσπάθησα καν: έμεινα ύποπτη, μα σιωπηλή, αντί να καταλήξω καταπιεστική, ως το τέλος της βραδιάς.

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ / ΑΥΤΟΕΚΦΡΑΣΗ

            Ας επιστρέψουμε, τώρα, στο βίντεο, για να λάβουμε στοιχειώδεις συμβουλές (κι ας μου επιτραπεί να τις προσαρμόσω λίγο στα μέτρα και τα σταθμά της κοσμοθεωρίας μου): επιτυχημένος ομιλητής σε μια παρέα, αλλά και κάποιος που γνωρίζει τη σημασία των στιγμών σιωπής, είναι αυτός που έχει επιτύχει τη βαθύτερη γνώση του ίδιου του εαυτού του. Κοινώς, το άτομο που αισθάνεται πότε ήρθε η σωστότερη στιγμή να μιλήσει και πότε να σωπάσει, επειδή έχει μάθει να φέρεται σους άλλους με τον ίδιο σεβασμό που φέρεται και στον εαυτό του. Κι εύλογα θα ρωτούσε κανείς: πού ακριβώς βρίσκεται κρυμμένο ένα τέτοιο άτομο; Η απάντηση είναι πως βρίσκεται μέσα μας όση δυσκολία κι αν φαίνεται να αντιμετωπίζουμε στο να χειριστούμε τους εαυτούς μας και τις περιστάσεις σωστά ώστε να απελευθερωθεί.

            Κατ’ αρχάς, δε χρειάζεται υπερβολές: το ξεκίνημα, για παράδειγμα, μιας φιλίας, όπως και μιας σχέσης μπορεί να είναι δειλό και σταδιακό. Και στ’ αλήθεια δεν υπάρχει ομορφότερη διαδικασία στον κόσμο ή κάτι άλλο που με παρόμοιο τρόπο θα ευχόσουν να του πάρει τόσο καιρό να ευοδωθεί, ακριβώς επειδή περνάς όμορφα κατά τη διάρκειά του. Το σημαντικότερο που αφορά την ειλικρίνειά μας, κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου ξεδιπλώματος είναι να ακούμε τον εαυτό μας, τις προειδοποιήσεις, αλλά και τις παρορμήσεις του σε στιγμές ευτυχίας – κάτι που ασφαλώς ορθά προϋποθέτει να τον γνωρίζουμε. Μόνο έτσι οι συμμετοχές μας στην κουβέντα θα ερμηνεύονται ως καίριες παρεμβάσεις, ακόμη κι όταν αφορούν ένα σύννεφο δυσάρεστης σκέψης ή την αδικαιολόγητη ευφορία μας στις 3 τα ξημερώματα (το θεωρώ εμφανώς το πιο επιτυχημένο παράδειγμα του βίντεο όσον αφορά ιδέες με τις οποίες μπορούμε να στρέψουμε το ενδιαφέρον των άλλων προς τον εσωτερικό μας κόσμο!).

Ο επιτυχημένος συνομιλητής αντικρίζει τους άλλους με γνώμονα τις δυσκολίες που έχει ο ίδιος αντιμετωπίσει, αλλά και τις γενικότερες παρατηρήσεις για τη ζωή που τον έχουν οδηγήσει να διαμορφώσει την κοσμοθεωρία του. Έχει μάθει να ακούει προσεκτικά τις προσωπικές του ανάγκες ακριβώς με το ίδιο τρόπο που επιθυμεί να ακούσει τους άλλους να εκφραστούν. Η κάθε είδους αδιαφορία ή απομάκρυνση άλλων ανθρώπων μπορεί να ερμηνευτεί ως ανεπιτυχής σύνδεση με τις αληθινές προσωπικές τους ανάγκες και προτιμήσεις ∙ ή ως μια απολύτως κατανοητή ασυμφωνία χαρακτήρων. Γι’ αυτό, την επόμενη φορά που θα είστε σε μια παρέα, όταν αποφασίσετε να πάρετε το λόγο, εκπροσωπήστε επάξια τον εαυτό σας χωρίς να προδώσετε όλα όσα περισσότερο εκτιμάτε. Με σεβασμό, φυσικά, προς τους γύρω σας, κι αφήνοντάς τους χώρο να ξεδιπλωθούν. 

Το να δημιουργούμε ενδιαφέρον στις καθημερινές μας σχέσεις είναι προσωπική επιλογή και ξεκινά πρωτίστως από βαθιά μέσα μας.

By Μαρία Γώγογλου