Ο Πυρετός των Trolls (κι Ότι Συνεπάγεται η Εξάπλωσή τους)

Ναι, είναι γεγονός: αυτή τη φορά αποφάσισα να απαντήσω σε ισχυρισμούς άρθρου του TIME πριν χρονίσει απόλυτα η δημοσίευσή του (το άρθρο για τα trolls στο αμερικάνικο περιοδικό TIME δημοσιεύτηκε στο τεύχος της 29ης Αυγούστου του περασμένου μήνα!). Φαίνεται, επίσης, να μη μπορώ να κρύψω τον ενθουσιασμό μου για τη στήλη του Τζόελ Στάιν που χρόνια διαβάζω στο συγκεκριμένο περιοδικό, μια και το ανακάτεμα του καθημερινού χιούμορ με υψηλότερα ενδιαφέροντα που πετυχαίνει αποδεικνύεται του γούστου μου.

 TIME Magazine: How Trolls Are Ruining the Internet

Η έννοια του troll ανήκει ξεκάθαρα στον 21ο αιώνα – σχετίζεται μάλλον περισσότερο με τη γενική έλλειψη ικανοποίησης και τα ψήγματα κατάθλιψης ως απόρροια ενός από τον 20ό ακόμη αιώνα αφομοιωμένου τρόπου ζωής. Εντατικά επικρατεί σύγχυση γύρω από το συγκεκριμένο όρο, ωστόσο: troll δε χαρακτηρίζεται κάποιος που απλώς διαδίδει λανθασμένες πληροφορίες επιδεικνύοντας άγνοια ή χωρίς να το ψάξει και ιδιαίτερα· είναι αυτός που το κάνει παρενοχλώντας τους άλλους και με κακόβουλη πρόθεση. Συχνά καταλαβαίνουμε την εισβολή τρολαρίσματος όταν με κάποιο τρόπο αντιλαμβανόμαστε ότι ποδοπατούνται χρησιμοθηρικά οριοθετημένοι ιντερνετικοί ηθικοί κανόνες.

Αν ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι το Ίντερνετ στοιχειοθετήθηκε για να αντιπροσωπεύσει την απόλυτη ελευθερία λόγου στις σύγχρονες κοινωνίες, τότε τα trolls είναι ένα είδος καθ' εικόνα και ομοίωση, και οι άνθρωποι που αντιπροσωπεύουν την τάση αξίζει να αυτοανακηρυχθούν άγιοι προς τιμήν της ελευθεροστομίας. Επισήμως, για να θυμηθούμε και το Μαρξ, αυτή είναι ιστορικά η στιγμή που η δύναμη επιστρέφει, με τη χάρη πεφταστεριού δημοσιότητας και υστεροφημίας φυσικά, στα χέρια των οικονομικά και κοινωνικά ανίσχυρων, και, κατά μία έννοια, λειτουργεί και ως κοινωνική εκτόνωση, αφού αποκαθιστά ένα μέρος του γοήτρου τους. 

 

Κι όχι μόνο αυτά, αλλά εξίσου επιδρά θεραπευτικά και προσφέρει ένα είδος εκτόνωσης σε άτομα που σε πραγματικές περιπτώσεις διστάζουν ή ντρέπονται να μιλήσουν ανοιχτά για ένα σωρό σοβαρά θέματα, και που μέσα από τον τρολαριστικό τους ρόλο δύνανται να φτάσουν μέχρι και τον αυτοπροσδιορισμό ή αναπροσδιορισμό. Τόσο θετικό, μόλις αφαιρέσει κανείς το φόβο της πραγματικής επαφής με τα άτομα-ασπαστές διαφορετικών απόψεων, αλλά και με αυτούς που ο εκάστοτε επιθυμεί να θάψει ή να κουτσομπολέψει, αθάνατες ανανεωτικές πρακτικές της καθημερινής ζωής που δε γοητεύουν κόσμο μόνο στην επαρχία, όπως πολλοί συνηθίζουν να πιστεύουν.

Πολ Λέντεντ, Κουτσομπολιό

Και κάπως έτσι καλούμε και την επιστροφή της υποκειμενικότητας: το τρολάρισμα, δηλαδή, ως ένα μέσο να κάνεις θόρυβο, ακριβώς όπως το χιπ χοπ και οι φυλετικές βρισιές που ανταλάσσουν οι Αφροαμερικανοί μεταξύ τους, χωρίς να υπάρχει προσβλητική ή άλλη πρόθεση. Απλά, τα trolls βρίσκουν τη θέση τους ανάμεσα στα είδη διαφορετικότητας του σημερινού γίγνεσθαι.

Αν επιχειρήσουμε ωστόσο να σκεφτούμε την άλλη πλευρά, πολλοί άνθρωποι που σοβαρά ταυτίζουν τον ιντερνετικό τους εαυτό με τον πραγματικό (ένα μέρος αυτής της κατεύθυνσης της συνείδησης υπάρχει πιστεύω σε όλους μας, ή τουλάχιστο σε όσους από μας χρησιμοποιούν συχνά τους λογαριασμούς τους στα κοινωνικά δίκτυα), υποφέρουν όταν τρολάρονται. Ας μην ξεχνάμε ότι αρκετά trolls, που συχνά ευτυχώς δε μιλούν σοβαρά εμμέννουν σε απειλητικά μηνύματα για τη ζωή ατόμων ή των προσώπων στο άμεσο οικογενειακό τους περιβάλλον. Εκεί μάλλον βρίσκεται το όριο του σε ποιο βαθμό μπορεί να υπερβάλλει και να επιμένει κανείς, όταν είναι δυνατό να φέρει κάποιον άλλο στα όρια της κλινικής κατάθλιψης ή ακόμα και της αυτοκτονίας.

Ο κυβερνοχώρος ως μεταφορικά το μέρος της ακατάσχετης εσχατολογίας της κοινωνικής πλευράς του Διαδικτύου πρέπει αναπόφευκτα να παραδεχτούμε ότι θα μπορούσε να αποδειχθεί ένας από τους χειρότερους εφιάλτες μας· και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποτελέσει κάτι περισσότερο από επιστημονική φαντασία στα μυαλά όσων από μας έχουν έστω φευγαλέα έρθει σε επαφή με τα ασύλληπτα ψέμματα και τις ανεξέλεγκτες βρισιές, που συχνά εκτοξεύουν οι ίδιοι άνθρωποι. Αποφεύγοντας κατηγορηματικά να δηλώσω υπέρ οποιουδηποτε ελέγχου ροής πληροφοριών, αυτό το είδους μίσους της ψηφιακής ύπαρξης της ενημέρωσης δε μπορεί να αποτελεί κομμάτι οποιουδήποτε σεναρίου μπορεί να σκέφτηκε κάποιος για το μέλλον της.

Ποιος ξέρει όμως ποια μπορεί να είναι η αντίδρασή μας την επόμενη-πρώτη φορά που θα δεχτούμε προσωπικό τρολάρισμα από κάποιο ξένο ή γνωστό-άγνωστο; Η ρήση του να διατηρούμε την προσωπική μας ελευθερία στα όρια εκείνης των άλλων συνανθρώπων αξίζει να αποτυπωθεί σαν κανόνας: προς trolls και μη.

Also περί Διαδικτύου: Υποκείμενο, Άλλος, Facebook και Υποκειμενικότητα

By Μαρία Γώγογλου