Ο Βίλχελμ Ράιχ κι ο Άνθρωπος με Α Κεφαλαίο

Κατά τη διάρκεια ζωής και δράσης της πλειοψηφίας των ανθρώπινων πλασμάτων σημειώνονται διαφόρων ειδών αναζητήσεις τους: ψάχνουν ανά περιόδους τα πρόσωπα ή / και πράγματα που τους ενδιαφέρουν, και μέσα απ' αυτά, τις απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα της ζωής. Για ορισμένους από αυτούς η ανακάλυψη ορισμένης σταγόνας πρωτοποριακής γνώσης που θα προχωρήσει τα πράγματα πιο πέρα είναι μια από τις απαντήσεις που δίνουν στη δίνη ενός φαινομενικού χάους απ' το οποίο ξεδιαλέγουμε και οργανώνουμε την καθημερινή μας ζωή· και δε μπορεί εδώ να μην αναφερθεί η προσπάθεια μερίδας της κοινωνίας που συχνά ονομάζουμε κοινή γνώμη να σταματήσει την ορμητικότητα της εφαρμογής των πρωτότυπων ανακαλύψεών τους. Στο βιβλίο Άκου Ανθρωπάκο, ο φιλόσοφος κι επιστήμων Βίλχελμ Ράιχ εντοπίζει αυτή την κοινή γνώμη στο μέσο καθημερινό άνθρωπο, μέσα από τα παγιωμένα χαρακτηριστικά του οποίου, είναι εύκολο να διακρίνουμε πως ένα υγιές άτομο οφείλει να αφήνεται στη ζωή και ταυτόχρονα να δρα συνειδητά.

Σύμφωνα με το στοχαστή, ο δρόμος προς την ψυχική υγεία και την ανθρώπινη αρμονική ολοκλήρωση περνά μέσα από την αυτοκριτική. Η διάθεση για σκέψη σχετικά με το παρόν και το παρελθόν του ατόμου μπορεί να το οδηγήσει να κατανοήσει και να διορθώσει στάσεις, συμπεριφορές, ακόμη και πεπραγμένα που ενδέχεται να μην είναι διαθέσιμα στον οποιονδήποτε με την πρώτη ματιά (άσχετα που κάποιοι έχουμε το ταλέντο και την τάση να κάνουμε υπερχρήση αυτής της ανθρώπινης ιδιότητας!). Οδηγεί στο να μπορεί κάποιος να μάθει από την περισυλλογή όχι μόνο των λαθών του αλλά και των περισπούδαστων ενεργειών των συνανθρώπων του, αν δεχθεί να τους παρατηρήσει φιλομαθώς κι αποφύγει τη φιλοπεριέργεια. Υπερνικά το φόβο του να νιώσει κάποιος μειονεξία, όταν κάποιος άλλος όντως υπερτερεί σε κάτι και είναι φανερό, και συνεπώς, εξασφαλίζει ένα είδος δύναμης.

Το δεύτερο που οφείλει μια προσωπικότητα να διαπραγματευθεί (και πολλές εμμένουν να στριφογυρίζουν γύρω απ' αυτό σε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής τους) είναι η ίδια η έννοια της ελευθερίας. Συμπληρώνοντας τις σκέψεις του φιλοσόφου, θα μπορούσα να υποστηρίξω ότι ο καθένας πρέπει να μπορεί να προσδιορίζει την κατάστασή του ως ενός ατόμου παντελώς ελεύθερου από κάθε είδους δεσμά και ταυτόχρονα δέσμιου οποιουδήποτε ατόμου. Από τη μια, πρέπει όλοι να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε, ακόμη και να δεχτούμε τα πάντα με ανοιχτές αγκάλες, οποιαδήποτε στιγμή διαλέξει να μας παρουσιαστεί κάτι δραστικό, κι από την άλλη με κάθε τρόπο να προσπαθούμε να βοηθάμε τον κόσμο γύρω μας μ' όποιο τρόπο περνάει από το χέρι μας σεβόμενοι με κάθε έννοια τις αυτόνομες προσωπικότητες των τριγύρω και χωρίς κανένα είδος εμπάθειας. Ανάμεσα στην αγάπη και την πίστη για τον εαυτό και στη δύναμη της θυσίας και της αλληλεγγύης ενσαρκώνουμε την αλληλεξάρτησή τους για να επικρατήσει ένα είδος ισορροπίας.

Πάμπλο Πικάσο, Κορίτσι που Ζωγραφίζει

Παρά τις χρόνιες, εντατικές, κοπιαστικές του έρευνες επί της σύζευξης ψυχανάλυσης και βιολογίας, στις οποίες και διακρίθηκε, και, συνεπώς, το γεγονός ότι δε μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε γνήσιο εκπρόσωπο του ευ ζην, ο Ράιχ μας συμβουλεύει, επίσης, για το πως να απολαμβάνουμε βαθμιαία την ευτυχία μας. Η παράδοση στην ευχαρίστηση θέλει μέτρο κι ο επιθυμητός στόχος, που για το φιλόσοφο περνά πολύ κοντά απ' αυτό που ο Αριστοτέλης ονόμαζε ευδαιμονία (και σχετιζόταν με ένα ευρύτερο είδος ευτυχίας που περιλάμβανε την ευμάρεια και γενική ικανοποίηση στη ζωή του περιγύρου του ατόμου), περνά μέσα από το συνδυασμό σωστών δόσεων εργασίας κι απόσυρσης στην προσωπική / οικογενειακή ζωή. Η πραγματική ισορροπία βρίσκεται στο να αφήνεται κανείς με τα σωστά άτομα τις σωστές στιγμές, και να αποτρέπει τον προσωπικό του βασανισμό από τις περιστάσεις στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό.

Πίτερ Μπρίγκελ ο Πρεσβύτερος, Γη της Ανεμελιάς

Κ. Π. Καβάφης, "Όσο Μπορείς" 

Το τελευταίο απόσταγμα γνώσης που προσφέρει το βιβλίο σχετίζεται με τις βεβαιότητες, την αμφισβήτηση και την πραγματικότητα. Όπως είναι γνωστό από την εποχή και τη μελέτη του Πλάτωνα, και ιδίως του σωκρατικού παραδείγματος, οι ρίζες κάποιου ξεκινήματος της γνώσης βρίσκονται στο να αναιρεί κανείς σταδιακά τις βεβαιότητες που κατέχει. Πέρα από το γεγονός ότι στην ιστορία της ανθρωπότητας έχει περίτρανα αποδειχθεί πως κάθε βεβαιότητα για αποκλειστική κατοχή της αλήθειας, ως εξήγησης του μοναδικού νοήματος της ζωής, και συνακόλουθα της πορείας του σύμπαντος, έχει οδηγήσει στα όρια της αλαζονείας (είναι αδύνατο να απωθήσει κανείς οριστικά σε απώλεια μνήμης το Γ' Ράιχ και το Ολοκαύτωμα, αλλά και τις τρομακτικές συνέπειές τους), η επιστημονική, αλλά και κάθε είδους πρωτοποριακή γνώση δε μπορεί παρά να στηριχθεί στην αμφισβήτηση δεδομένων αληθειών ανάκατα διάσπαρτων στη δρομολογημένη ρουτίνα του καθημερινού βίου.

Κι αν η αρχή στην οποία κατέληξε ο συγγραφέας με το σύνολο των στοχασμών και της έρευνάς του, ότι δηλαδή η ύπαρξή μας οφείλει να βασιστεί στη συνεργασία του τρίπτυχου έρωτας-εργασία-γνώση, σήμερα θεωρείται κάπως αυτονόητη, αξίζει να αμφισβητήσουμε ακόμη και το βαθμό στον οποίο την ακολουθούμε, καθώς και ό,τι κρύβεται πίσω από αυτό που έτσι κι αλλιώς σίγουρα γνωρίζουμε πως πιστεύουμε. Τουλάχιστον αναλογιζόμενοι τα συμπεράσματά κάποιου αφοσιωμένου στο ανθρώπινο όνειρο κατάκτησης μιας ορισμένης εσωτερικής ευτυχίας.

By Μαρία Γώγογλου