"Ζήσε τη Στιγμή"

Ή αλλιώς, όπως το γνωστό λατινικό ρητό προστάζει “carpe diem”. Το οποίο, η αλήθεια είναι, πως έχει, λίγο ή πολύ, αποκτήσει τόσο κεντρική θέση στη νοοτροπία μας, ώστε να θεωρούμε συνεχώς δεδομένο το γεγονός ότι προσπαθούμε να το εξασκήσουμε κατά γράμμα. Σε ποιο βαθμό, όμως, είναι, στην πραγματικότητα, εφικτό να υπάρχουν πάντα στη ζωή μας οι απαραίτητες προϋποθέσεις για να το εφαρμόσουμε· και σε ποιο βαθμό είναι η ρήση αυτή μια τσιχλόφουσκα, που αιωνίως μηρυκάζουμε, χωρίς περιεχόμενο και χωρίς αληθινό αντίκτυπο πέραν της συνεχούς, χωρίς νοήματος, επανάληψής της;

Από τη μια μεριά, το να πιάνεσαι από κάτι που αξίζει να το απολαμβάνεις και βρίσκεται στη διάθεσή σου, ή μπορείς με ευκολία να το αγγίξεις ή να το αποκτήσεις μοιάζει η ιδανική ευχαρίστηση της καθημερινότητας. Μιας ρουτίνας καταθλιπτικής, που όταν επιτέλους δεήσει να σου προσφέρει κάτι ενδιαφέρον ορμάς μπροστά να το αρπάξεις, αφού, μετά τη μιζέρια που πέρασες, σου ανήκει τόσο πολύ, ώστε είναι αδύνατο να αφήσεις να σου ξεφύγει μέσα από τα χέρια. Μήπως, όμως, κι αυτό το βίαιο σφιχταγκάλιασμα της στιγμής που επικαλούμαστε τακτικά πως επιδιώκουμε, για να ξεφύγουμε απ' τις σκοτούρες, είναι κάτι φευγαλέο, που ούτε καν προλαβαίνουμε να δηλώσουμε στον εαυτό μας πως απολαμβάνουμε; Κι άρα ίσως δεν το απολαμβάνουμε τόσο πραγματικά. Αξίζει να συζητήσουμε για λίγο με τον εαυτό μας σχετικά με απολαύσεις στιγμών του παρελθόντος για να οπλιστούμε με μια γενική ιδέα του πόσο βαθιά τις έχουμε ευχαριστηθεί, ώστε να προχωρήσουμε παρακάτω.

Από την άλλη μεριά, η κάθε στιγμή αποχωρεί αναπόδραστα από τη ζωή σου· κι εσύ ενδεχομένως δεν είχες το κουράγιο να της συμπεριφερθείς, όπως της άξιζε, λόγω της θέρμης του μεμονωμένου λεπτού, που δε σε άφησε να κρίνεις τα πράγματα πιο ψύχραιμα. Με άλλα λόγια, ήσουν βιαστικός, υπερβολικά στενοχωρημένος, υπερβολικά κλεισμένος στον εαυτό σου για κάποιο σοβαρό λόγο, που τώρα πια σου φαίνεται αστείος, κι έκλεισες ανεπανόρθωτα τα μάτια, ενώ μπροστά σου διαδραματιζόταν κάτι που ποτέ δεν πρόκειται να επιστρέψει με τον ίδιο τρόπο. Και πάλι, πώς μπορείς να αρνηθείς τη σκόνη που σε κατακλύζει, κάθε φορά που σε πιάνει η μελαγχολία για τις σκοτεινές πλευρές της ζωής σου που ακόμη δεν έχεις μάθει τόσο αποτελεσματικά να αντιμετωπίζεις; Κοιτάς παντού και βλέπεις συνέχεια ομορφιές, όμως ο εαυτός σου εξακολουθεί να κουβαλά τη ράχη του, όπου κι αν τολμάς να βρεθείς. Κι είναι κάτι που σου θυμίζει πόσο πίσω στους στόχους σου χτυπάς, κάθε φορά που υπόσχεσαι στον εαυτό σου πως θα τον διορθώσεις, και τελικά βρίσκεις πως τα ίδια αθεράπευτα δαιμόνια εξακολουθούν να σε καταδυναστεύουν.

Στέκεται αδύνατο η ρήση της άντλησης ευχαρίστησης από την κάθε στιγμή να εφαρμοστεί στην πράξη χωρίς να φιλοσοφηθεί. Διότι διαφορετικά, όπως ήδη είδαμε παραπάνω, οι παρορμήσεις και η δυναστεία της μελαγχολίας θα κάνουν το θαύμα τους, πριν προλάβεις να πεις κύμινο. Ως επί το πλείστον, η φράση «ζήσε τη στιγμή» μπορεί να εφαρμοστεί, όταν αρνείσαι τις παράλογες συνεχείς υλικές απαιτήσεις του εαυτού σου ή δέχεσαι να τις αφήσεις στην άκρη προς στιγμήν, ειδικά αφού δεν είναι όλες οι ώρες της μέρας κατάλληλες για να ασχοληθείς μαζί τους. Οι πιο απολαυστικές είναι οι στιγμές, κατά τη διάρκεια των οποίων δεν περιμένεις απολύτως τίποτε, όταν αφήνεις τις προσδοκίες σου να ξεκουραστούν σε μια γωνιά, επειδή τότε μόνο μπορείς να απολάυσεις τη θέα του ηλιοβασιλέματος ή του εσωτερικού κόσμου ενός συνανθρώπου που βρίσκεται κοντά σου.

Μια άλλη επιτακτική τάση της εποχής που σχετίζεται με το δημοφιλές μότο υπαγορεύει το να δοκιμάσεις πολλά, σχεδόν τα πάντα, ή έστω τα περισσότερα, που τυχαίνει να βρίσκονται στο δρόμο σου ή μπαίνεις στη διαδικασία να επιδιώξεις χωρίς να συναντάς δύσκαμπτα εμπόδια. Κανείς δε δικαιούται να αποστερήσει από κανέναν την ελευθερία του να βαριέται εύκολα και να δοκιμάζει διαφορετικά πράγματα πριν κατασταλάξει, ώστε να καταλήξει σ' αυτό που του ταιριάζει. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως όλη αυτή η διαδικασία δεν είναι συχνά ένα επιφανειακό πέρασμα από έναν κόσμο που, για το λίγο διάστημα που μπαίνει κανείς στη λογική να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητές του, μοιάζει αδύνατο να συγκινήσει ή να συναρπάσει. Οι εμπειρίες, όπως και οι σχέσεις, χρειάζονται χρόνο για να ξεδιπλωθούν στην ολότητά τους, αλλά και για να εξελίξουν τη δυναμική τους· άλλη μια αξία που πολυάριθμα μέλη της νεανικής κουλτούρας συχνά δυσκολεύονται να καταλάβουν.

Ντάριλ Πίρς, Προσπάθεια να Συντηρήσουμε το Κοινωνικό Ασυνείδητο και να Διεισδύσουμε σ' Αυτό

Και φυσικά υπάρχουν οι καμπές, οι κρίσιμες στιγμές, οι κοινωνικές υποχρεώσεις και υποχωρήσεις. Κάθε ανθρώπινη μονάδα ή κοινωνικό υποσύνολο που διεκδικεί το δικαίωμα να σκέφτεται, χωρίς φροντίδα για τα κοινωνικά αυτά δεδομένα, τυφλά κι απαράβατα «ζώντας τη στιγμή» είναι δυστυχώς καταδικασμένο να αποτύχει. Το μότο της ζωής μας μπορεί να είναι συμπαγές και να είναι ένα· υπάρχουν, ωστόσο, πράγματα και περιστάσεις που γεννήθηκαν και δομήθηκαν πριν από εμάς για εμάς και η αναγνώριση κάποιων πτυχών της δύναμής τους παρουσιάζεται σ' εμάς απλώς ως αναγκαιότητα, για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε ή / και να προχωρήσουμε παραπέρα. Η γνώση, άλλωστε, οποιασδήποτε κατάστασης παραμένει απαραίτητη προϋπόθεση οποιουδήποτε αξιώνει κάποια μέρα να επιθυμήσει να την τροποποιήσει, σύμφωνα με τι δική του πιο σύγχρονη κι, ελπιδοφόρα, ανθρώπινη κοσμοθεωρία.

«Ζήστε τη στιγμή» με το δικό σας τρόπο, χωρίς, όμως, αυτή η στάση ζωής να προϋποθέτει άγνοια των ειδών των σκέψεων ή των πράξεων προς τις οποίες το μότο σας κατευθύνει. Αν και ένα βλέμμα κάπως ετεροχρονισμένο, απομακρυσμένο από τις εκάστοτε συνθήκες μπορεί να προσφέρει μια διαφορετική οπτική γωνία κι ένα άλλο είδος απόλαυσης.

By Μαρία Γώγογλου