Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου 2017

Η Κρυφή σου, η Ατέλειωτη Δίψα

Ναι, υπέκυψα, λοιπόν, κι εγώ τελικά, ως κλασική βιβλιοφάγος και αστυνομικών μυθιστορημάτων πια, στη θύελλα Νέσμπο (όσοι από εσάς δεν έχετε ακόμη ασχοληθεί με βιβλίο που έχει παράγει τελευταία ή προγενέστερα ο δημοφιλής Νορβηγός συγγραφέας, ασφαλώς δε φαντάζεστε τι πρόκειται να συναντήσετε). Κι η αλήθεια είναι πως, ενώ ήμουν σίγουρη πως η ρήση που επιβεβαιώνει πως ό,τι συζητιέται και φιγουράρει τόσο πολύ δε διαθέτει ουσία έχει απόλυτο δίκιο, μάλλον η στιγμή διάψευσης των προσδοκιών είχε φτάσει. Αν κι έλαβα σοβαρά υπόψιν τα παράπονα των θαυμαστών του είδους για τις επαναλήψεις των ίδιων μοτίβων, στις οποίες ο γνωστός συγγραφέας ενδεχόμενα έχει υποπέσει, με ένα ακόμα μυθιστόρημα, μπορώ με βεβαιότητα να πω πως η Δίψα στ' αλήθεια με κέρδισε, όχι μόνο με το σασπένς, αλλά και με τις ιδιαιτερότητες των ηρώων και της πλοκής της.


Ο γνωστός ήρωας του Νέσμπο, Χάρι Χόλε αποτελεί διάσημο παράδειγμα όσων που χαρίζουν ανατριχιαστικές στιγμές ευχαρίστησης τα τελευταία χρόνια στους λάτρεις του είδους. Στο ξεκίνημα, ωστόσο, της Δίψας πολλά άλλα πράγματα συμβαίνουν και πρόσωπα εμφανίζονται, μα αναρωτιέσαι γιατί ο Χάρι Χόλε δεν είναι πουθενά. Συγκεκριμένα, ο φόνος μιας γυναίκας από δάγκωμα στο λαιμό με σιδερομασέλα, και η βεβήλωση του κουφαριού της που ακολουθεί συγκλονίζει την Κατρίνε Μπρατ, ντετέκτιβ-επικεφαλής διαλεύκανσης της υπόθεσης κι εύρεσης του δολοφόνου. Όποια παραμικρή πέτρα κι αν σηκώσει η ίδια, ο πρώην της κι επικεφαλής της Σήμανσης Μπγιορν Χολμ κι ο νεοφερμένος στο τμήμα Ανθρωποκτονιών της Διεύθυνσης Αστυνομίας του Όσλο, Άνερς Βίλερ, στέκεται αδύνατο να ανακαλύψουν το παραμικρό στοιχείο για την υπόθεση, την προέλευση, τη μορφή, τη φυσιογνωμία ή τις προθέσεις του δολοφόνου. Κάπως έτσι το μυαλό του αναγνώστη σιγά σιγά στρέφεται προς τις μυθικές ικανότητες του Χάρι Χόλε κι οσμίζεται πως πλησιάζει η στιγμή που εκείνος θα αναλάβει τα ηνία της υπόθεσης, άσχετα που, στο ξεκίνημα του μυθιστορήματος, εντοπίζεται να απολαμβάνει γαλήνιες στιγμές οικογενειακής και συζυγικής ευτυχίας, έχοντας αναλάβει καθήκοντα διδάσκοντος στην Αστυνομική Ακαδημία της πόλης.

Jakub Schikaneder, Μελέτη ξαπλωμένης γυναίκας

Φυσικά, το βιβλίο δε θα γινόταν πασίγνωστο για καμία του χάρη, αν ο ένοχος-βαμπιριστής δεν αποδεικνυόταν κατά συρροήν δολοφόνος και παλιός εχθρός του Χάρι (συγκεκριμένα ο μόνος εγκληματίας που επιδεικτικά του έχει ποτέ ξεφύγει). Είναι γνωστό πως η προσωπική εμπλοκή του ικανού-για-σχεδόν-όλα, διάσημου πρωταγωνιστή-ντετέκτιβ είναι συχνότατα το αλατοπίπερο των αστυνομικών μυθιστορημάτων, που οφείλουν να κρατούν τους αναγνώστες σε πλήρη άγνοια για όσο περισσότερο γίνεται και να περιέχουν σεβαστή ποσότητα μάταιων διαδρομών εξαιτίας εσφαλμένων ή διαστρεβλωμένων πληροφοριών, καθώς και καταδιώξεων, για να εξασφαλίσουν τη μερίδα του λέοντος του ενδιαφέροντος ενός κοινού που κυριολεκτικά δεν ξέρει προς τα πού να κοιτάξει πρώτα, με την υπερπαραγωγή που επιδεικνύει το είδος τη σήμερον ημέρα. Σαν να μου φάνηκε, όμως, πως στη συγκεκριμένη περίπτωση μυθιστορήματος του Νέσμπο η μαγεία κλείνεται τόσο στα στοιχεία πλοκής που προανέφερα όσο και στις ιδιαιτερότητες του ίδιου του Χάρι· που πολλές σκηνές της Δίψας σε κάνουν να σκεφτείς πως, ως ήρωας, δε μοιάζει, ούτε μπορεί να συγκριθεί με κανέναν άλλο.
Ο Χάρι Χόλε είναι κάθαρμα κι επίτιμο μέλος της αφρόκρεμας της κοινωνίας συνάμα. Είναι ένας από τους καθηγητές που μπορεί να μεταδώσει αποστάγματα σοφίας στο ακροατήριό του στην Αστυνομική Ακαδημία και που ταυτόχρονα μεταμορφώνεται σε μέρος του κατακαθιού της κοινωνίας, όταν έρχεται σε επαφή με την υπερβολική ποσότητα αλκοόλ που αποτελούσε παλιότερα το μόνιμο και μοναδικό του βίτσιο. Είναι ο μόνος ντετέκτιβ σε αστυνομικό μυθιστόρημα (τουλάχιστον απ' όσα έχω διαβάσει μέχρι τώρα) που χρησιμοποιεί τεχνικές που ξενίζουν εντελώς τον αναγνώστη όσον αφορά την προσέγγιση της εξιχνίασης των εγκλημάτων· συχνά αυτές θυμίζουν κάτι από θεωρητικό της σκέψης, ψυχογράφο, ψυχολόγο ή σημειολόγο. Κι αυτή ακριβώς είναι και η πεμπτουσία του Χόλε: ότι δε σκέφτεται σαν καθημερινός άνθρωπος, αλλά σαν διανοούμενος που διαθέτει πλούσια γνώση διάφορων κουλτούρων κι υποομάδων, της μουσικής, της διαδικτυακής πραγματικότητας, και πάνω απ' όλα του δυσανάγνωστου παλίμψηστου που ονομάζεται ανθρώπινη ψυχοσύνθεση· ταυτόχρονα, όμως, στις απλές καθημερινές στιγμές και δοσοληψίες μεταμορφώνεται σε οποιοδήποτε από εμάς.

Ο Μάικλ Φασμπέντερ ως Χάρι Χόλε στην ταινία Χιονάνθρωπος, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του συγγραφέα

Θα κλείσω με μια κουβέντα για τα αυτονόητα, ακριβώς επειδή η Δίψα είναι ένα βιβλίο ικανό να σου θυμίσει για ποιους λόγους ξεκίνησες να διαβάζεις αστυνομικά και συνεχίζεις ακόμα, παρά το γεγονός ότι η επαναληπτικότητα των κλασικών μοτίβων του είδους δε φαντάζει, με την πρώτη ματιά, γοητευτική. Τα αστυνομικά του Νέσμπο, κατά την ταπεινή τουλάχιστον προσωπική μου άποψη, είναι επιτυχημένα, κυρίως λόγω της αντανάκλασης των συνηθειών και των νοοτροπιών που χαρακτηρίζουν τη σημερινή Νορβηγία· η δίψα για δράση, αλλά και το ξεχείλισμα του αίματος που απορρέει από τη γενική γαλήνη μιας οργανωμένης χώρας με υψηλό βιοτικό επίπεδο και, σε γενικές γραμμές, ικανοποιημένους πολίτες, είναι μόνο δυο παραδείγματα που θα ξεχωρίσουν πιστεύω εύκολα για όποιον καταπιαστεί με την ανάγνωση του συγκεκριμένου μυθιστορήματος που διάλεξα να σχολιάσω εδώ. Είναι ασφαλώς και η βαθμιαία, μα συνεχής παράταση της διαδικασίας αποκλεισμού των πιθανοτήτων στο μυαλό του αναγνώστη, που εγκεφαλικά δοκιμάζει συνδυασμούς, ώστε να φτάσει ο ίδιος πρώτος στον ένοχο, που στη Δίψα αγγίζει άλλες διαστάσεις. Μια δοκιμή ανάγνωσης του μυθιστορήματος θα σας πείσει· έτσι για να ανακαλύψετε και προσωπικά, με τις ίδιες σας τις αισθήσεις τον περί ου ο λόγος συγγραφέα, καθώς και τις ιδιαιτερότητες των συνηθειών της γραφής του, έστω και στα εγκεκριμένα, προσεκτικά οριοθετημένα πλαίσια των αστυνομικών μυθιστορημάτων.

Και η Δίψα για ανάγνωση αστυνομικών συνεχίζεται. Του συγκεκριμένου συγγραφέα, αλλά και όχι μόνο.

By Μαρία Γώγογλου

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου