Μοναδική Φράνσις Χα

“Τα πορτραίτα προσωπικοτήτων αποδεικνύονται χρήσιμα μόνο όταν αποστάγματα αλήθειας μπορούν να αναδυθούν από αυτά”. Δε θα μπορούσα φυσικά να μη χρησιμοποιήσω τον προηγούμενο, σχεδόν αυταπόδεικτο ισχυρισμό-προσωπική εφεύρεση για να μιλήσω για την αγαπημένη μου κινηματογραφική ηρωίδα· μια γυναίκα-καλλιτέχνη, που οδηγείται δικαιωματικά μέσα από τη σταδιακή ψηλάφιση κι εξερεύνηση των ιδιαιτεροτήτων της ιδιοσυγκρασίας της στην ενηλικίωση: τη Φράνσις Χα από την ομώνυμη ταινία του 2013.

Χαρακτηριστική σκηνή από την ταινία

 

Η Φράνσις είναι μια εν δυνάμει και μαθητευόμενη χορεύτρια, που στα 27 της χρόνια (για πολλούς χαρακτήρες στην ταινία μια ήδη προχωρημένη ηλικία, γεγονός που θα μπορούσε να μη μας φαίνεται περίεργο, ειδικά αν λάβουμε υπόψη τα συντριπτικά ποσοστά εκρηκτικά νεανικού πληθυσμού της Νέας Υόρκης) ζει στο έπακρο τη μποέμικη ζωή της Νέας Υόρκης . Συγκατοικεί στο Μπρούκλιν με την καλύτερή της φίλη, τη Σόφι, και προσπαθεί να κάνει ό,τι θεωρεί πως είναι πρακτικά δυνατό ώστε να βγάζει κάποια χρήματα προκειμένου να συνεχίσει να απολαμβάνει, προσπάθεια που δεν αποδεικνύεται ως η πιο εύκολη του κόσμου. Μέσα σε λίγους μήνες, οφείλει να αντιμετωπίσει το γεγονός πως η πλειοψηφία των υποστηρικτικών μηχανισμών του γνωστού της κόσμου αρχίζει να καταρρέει: η Σόφι μετακομίζει σε άλλο διαμέρισμα στην Τραιμπέκα και δίνει προτεραιότητα στην εξέλιξη της σχέσης της με τον Πατς, η χορευτική ομάδα της Φράνσις αποφασίζει πως η εκφραστική ιδιαιτερότητα στην κίνηση της ηρωίδας δεν είναι αυτό που την αντιπροσωπεύει, και το κυριολεκτικό κόστος της επιλογής της πρωταγωνίστριας να μείνει σε δωμάτιο του κουλ διαμερίσματος των καλλιτεχνών φίλων της, Μπέντζι και Λεβ, που εμφανίζεται ως plan Β στον ορίζοντα της επιβίωσής της, χτυπάει κόκκινο.

Με χαρακτηριστικό τρόπο, η Φράνσις πρέπει να πάρει την απόφαση πως βρίσκεται στη φάση που «μεγαλώνει», με μεταφορικό και κυριολεκτικό τρόπο. Οι επιλογές για παρέες που βρίσκονται ακόμη ανοιχτές στον ορίζοντα αρχίζουν να συρρικνώνονται καθώς όλο και περισσότεροι φίλοι «τακτοποιούνται» ή ζουν πλέον με την οικογένειά τους, ήδη «αποκατεστημένοι». Ο χρόνος για ερασιτεχνικές ασχολίες και τα άσκοπα πρωινά και απογεύματα με φίλους, που μοιάζουν να μην πρόκειται να τελειώσουν ποτέ, συρρικνώνονται δραματικά με τη μείωση του ελεύθερου χρόνου, εξαιτίας της αναγκαστικής στροφής προς τον επαγγελματισμό, υπέρ της επιβίωσης. Ταυτόχρονα εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια είδους γήρανσης κι έλλειψης της απόλυτης νεανικής ελαστικότητας στο σώμα χέρι με χέρι με τη διαιώνιση της ακμής. (Αναρωτιέμαι αν όλα τα παραπάνω φαντάζουν σε πολλούς από εσάς το ίδιο γνώριμα.) Άουτς!

Το παράδειγμα της Φράνσις κρύβει την ιδιαιτερότητα του αγκαλιάσματος της ενηλικίωσής του σε ένα συνδυασμό του πόσο πολύ μοιάζει στον καθένα μας ταυτόχρονα με έναν εκκεντρισμό, που είναι δύσκολο να εντοπιστεί. Ξεκάθαρα, η ηρωίδα είναι ένα τρωτό άτομο, που προτιμά το διάβασμα εν μέσω ακαταστασίας πάνω στο κρεβάτι της (αυτό το τελευταίο κάτι μου θυμίζει πολύ!) από το να μάθει να διαχειρίζεται με σύνεση και προνοητικότητα τα οικονομικά της κι από το να βάλει μια τάξη στο χάος των σκέψεων μέσα στο μυαλό της επιβάλοντας στον εαυτό της μια ισορροπημένη πειθαρχία ανάμεσα σε εσωτερικούς κι εξωτερικούς παράγοντες ψυχολογικής επίδρασης. Είναι ταυτόχρονα ο χαρακτήρας που προτιμά να ενσαρκώσει τη φυσιολογία που της υπαγορεύει η αταξία του μέσα της παρά να υποταχθεί ένεκα οικονομικής υποτέλειας στις σωματικές επιταγές της Company. Είναι μια υπολογίσιμη δύναμη του περιθωρίου ανάμεσα σε αναρίθμητες παρέες στην πάντα ξύπνια πόλη του κόσμου, στην οποία τουλάχιστο φαίνεται πως μπορείς να μετατραπείς ανεπιστρεπτί σε μια νύχτα σε ό,τι αποκλειστικά επινοήσεις ήδη από τη στιγμή της υλοποίησης της πρώτης μετακόμισής σου σ' αυτήν.

Μέσα σε όλες αυτές τις αντιφατικές δυνάμεις που διάφορες πτυχές της έχουν προσδιορίσει, η Φράνσις θα καταφέρει να εγκαταλείψει αυτό που πολλοί, χωρίς να γνωρίζουν, ίσως εν μέρει δίκαια ονομάζουν «αλητεία» ενός είδους μεταφοιτητικής ζωής, για την ενηλικίωση. Και, την ίδια στιγμή, να επιβάλει τη δική της τάξη πραγμάτων, ασφαλώς δεχόμενη σημαντική μερίδα κανόνων του παιχνιδιού.

Η ηρωίδα σε στιγμή έμπνευσης

Αν όχι από τα παραπάνω, τότε σίγουρα ακόμη κι από την πιο βιαστική ή νυσταγμένη προβολή μπορεί αδιαμφισβήτητα να γίνει αντιληπτή η δύναμη της έμπνευσης που είναι δυνατό να αντλήσει κάποιος από την επίδραση της Φράνσις. Η ενσάρκωση εκδοχών του εαυτού της πρωταγωνίστριας, Γκρέτα Γκέργουιγκ, μέσα από το σενάριο που έγραψε ο σύντροφος της στη ζωή Νόα Μπάουμπαχ, σκηνοθέτης επίσης της ταινίας, με εκείνη στο μυαλό, απογειώνει με την αθωότητα της αυθεντικότητάς της κάθε προσδοκία. Σκέφτομαι συγκεκριμένα πόσο δύσκολο είναι να απωθήσει κανείς από τη μνήμη του τη σκηνή του μονολόγου, κατά τη διάρκεια της οποίας, η Φράνσις προσπαθεί παραστατικά να εξηγήσει τι ακριβώς επιθυμεί από τα μάτια του άλλου κατά την ξεχωριστή συνύπαρξή των δυο τους σε δημόσιο χώρο ταυτόχρονα με μια σχέση ζωής. Ερμηνεία κι αυτοπραγμάτωση τόσο σπάνια, όσο και η αποτύπωση της ιδιάζουσας θεώρησης της ζωής της Φράνσις στο ασπρόμαυρο φιλμ, που υπερτονίζει τα υπερβατικά θνητά χρακτηριστικά του σώματος και του προσώπου της ηθοποιού-πρωταγωνίστριας. Όπως, για παράδειγμα, τα μαλλιά της, που επίμονα δεν επιμελείται ποτέ, κι έτσι διαλέγουν να τραβούν προς την κατεύθυνση που ο άνεμος και η ίδια τους φυσάει.

Το αν κάποιος θα μπορούσε να διαλέξει να κρίνει την ταινία με βάση τη θεώρηση της ζωής που υπερασπίζεται τη συμβολή του τυχαίου κι όλα όσα καθημερινά συμβαίνουν ερήμην μας, όταν ο χρόνος κι άλλες δυνάμεις και διαστάσεις επεξεργάζονται και δοκιμάζουν τα μαγικά τους, είναι θεμιτό να περιμένουμε να προσεγγιστεί. Ως τότε η Φράνσις της καρδιάς μας παραμένει ένα σύμβολο περάσματος, από μεταβατικό σε πιο μόνιμο στάδιο, η τυφλή είσοδος στο σκοτάδι του μονοπατιού της υποκειμενικότητάς μας.

By Μαρία Γώγογλου