Η Τελευταία και Μόνη σου Διέξοδος

Η καλοκαιρινή επάνοδος σε αστυνομικά αναγνώσματα συνεχίστηκε με την Τελευταία Έξοδο του Φεντερίκο Αξάτ, βιβλίο που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα πριν λίγο καιρό, και βρίσκεται στην κύρια λίστα ανάγνωσης του τρίτου μαραθωνίου ανάγνωσης αστυνομικής λογοτεχνίας των εκδόσεων Μεταίχμιο. Ανάμεσα στα βασικά χαρακτηριστικά του, εύκολα ξεχωρίζει κανείς ότι το συγκεκριμένο μυθιστόρημα προσεγγίζει απίστευτα επίπεδα σασπένς, κυρίως εξαιτίας της αίσθησης που δημιουργεί στον αναγνώστη ότι κάθε λεπτό που διαβάζει, δεν ξέρει καν που βρίσκεται ή που είναι πιθανό να οδηγηθεί.

Ο Τεντ Μακέι είναι επιτυχημένος δικηγόρος με μια υπέροχη οικογένεια. Στο ξεκίνημα του βιβλίου, ωστόσο, ετοιμάζεται να αυτοκτονήσει με αυτοπυροβολισμό, καθώς οι συνέπειες που μπορεί να επιφέρει στη ζωή του ένας διαγνωσθείς όγκος στο κεφάλι τον έχουν κάνει να στραφεί σε σκέψεις να υποκύψει. Όμως, ένα χτύπημα στην πόρτα διακόπτει αυτή του την προσπάθεια, σε τυχαία συνεργασία με ένα σημείωμα πάνω στο γραφείο του ήρωα, όπου αναγνωρίζει το δικό του γραφικό χαρακτήρα στις λέξεις: «ΑΝΟΙΞΕ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ. ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΟΥ ΔΙΕΞΟΔΟΣ». Μεμιάς ο αναγνώστης αρχίζει να περιδιαβάζει στο λαβύρινθο των διάφορων επιπέδων του συνειδητού κι ασυνειδήτου του Τεν,τ στην προσπάθεια του ίδιου να εκλογικεύσει τις αιτίες που κάποια γεγονότα έχουν εισβάλει στη ζωή του, καθώς και να κατανοήσει την όποια δική του ανάμιξη στην εμφάνισή τους.

Σημαντικοί παράγοντες που συγκροτούν ένα είδος συνέχειας στη μέχρι τώρα ζωή του Τεντ, όπως αντιλαμβάνεται κανείς από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου, έχουν υπάρξει, εκτός από τη σύζυγό του Χόλι και τις υπέροχες κόρες του Σίντι και Ναντίν, η ενασχόλησή του με το σκάκι και τα προβλήματα που αντιμετώπισε με τους γονείς του μέχρι να φτάσει στην ενηλικίωση. Ο αναγνώστης εκπλήσσεται συνεχώς καθώς η θεραπεύτρια του Τεντ, Λόρα Χιλ αποκαλύπτει τις ικανότητές και την εξέλιξή του στο σκάκι, άμεσα αποτελέσματα της στενής σχέσης του με το διάσημο σκακιστή Μίλερ, κατά τη διάρκεια των εφηβικών του χρόνων. Η προβληματική σχέση του Τεντ με τον πατέρα του, εξαιτίας της σκληρότητας του δεύτερου, αλλά και της απόλυτης περιφρόνησης που εκείνος έχει δείξει απέναντι στην ψυχική ασθένεια της μητέρας του έρχεται επίσης σταδιακά στο φως, προσθέτοντας επιπλέον αποχρώσεις στο δράμα του πρωταγωνιστή, καθώς και σύγχυση σχετικά με τις πολλαπλές επιστρώσεις παρελθόντος στον αναγνώστη. Τι έχει συμβεί τελικά; Είναι ο Τεντ, όπως αχνοφαίνεται στην αρχή, όντως διαταραγμένος και με βίαιες τάσεις ή έχει απλώς μπλεχτεί σε έναν κυκεώνα προσωπικοτήτων κι επινοημένων ενδείξεων που εμφανώς στοχεύουν στο να τον ενοχοποιήσουν; Η χορήγηση της απάντησης μόνο απλή δε μοιάζει, αφού χρήζει συμμετοχών στη διαδικασία αποκρυπτογράφησης των νοητικών και πραγματικών διαδρομών που ακολουθεί ο πρωταγωνιστής· αλλά και όχι μόνο.

Λουί ντε Μπροκί, Μια Οικογένεια

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τέσσερα μέρη, καθένα από τα οποία αποτελεί μια αφήγηση με αποκλειστικά δική της αρχή, μέση και τέλος. Όλες, ωστόσο οι αφηγήσεις ενώνονται για να οδηγήσουν τον αναγνώστη στην εξιχνίαση του μυστηρίου, αφού ο ίδιος έχει ήδη επανειλημμένα υποπέσει σε σφάλματα κατά τη διάρκεια της αναζήτησής της, υποβοηθούμενος από τα τεχνάσματα του αφηγητή που τη μια φαίνεται να συμπάσχει απόλυτα με τον κεντρικό ήρωα και την άλλη ξαφνιάζεται ή αηδιάζει από την αποτρόπαιη συμπεριφορά του. Η συνεχής αυτή αναζήτηση για κάτι που δε μοιάζει ιδιαίτερα εύκολο να έρθει στο φως, μιας και η αντίσταση του ασυνειδήτου του Τεντ το κοντρολάρει τόσο σθεναρά, καθιστά την ανάγνωση αυτού του βιβλίου ασυναγώνιστη εμπειρία, αφού κυριολεκτικά αρνείσαι να το αφήσεις από τα χέρια σου για να κάνεις κάτι άλλο, ώστε να μη χάσεις τη συνέχεια, ταυτόχρονα με ένα λανθάνοντα φόβο σχετικά με όσα πρόκειται να αποκαλυφθούν που αρχίζει σιγά σιγά να σχηματίζεται μέσα σου όλο και πιο σταθερά. Τα παραπάνω συναισθήματα αξίζει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως ακόμη και τα πιο αναγνωρισμένα δείγματα του αστυνομικού είδους κάποια στιγμή κάνουν κοιλιά και φτάνεις απλώς να εύχεσαι να έβρισκες έναν συντομότερο δρόμο προς την τελευταία σελίδα.

“Κάθε φορά που το έβλεπε να σαλεύει το θεωρούσε πραγματικό, μετά όμως πειθόταν πως απλά το είχε ονειρευτεί ή, ακόμα χειρότερα, το είχε φανταστεί.”

Η Τελευταία Έξοδος απειλεί να κλονίσει τον κόσμο όσων από εμάς αισθάνονται άνεση μέσα σε όσα έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν για τον εαυτό τους στην καθημερινότητά τους. Μπορεί φαινομενικά να δείχνουμε πως κανείς δε μπορεί να μας συναγωνιστεί αν ωστόσο δεν έχουμε βρει τρόπο να αντιμετωπίσουμε τις σκοτεινές πτυχές που ελλοχεύουν στα άδυτα του παρελθόντος μας, με το οποίο αρνούμαστε να επικοινωνήσουμε, τίποτα δεν έχει ρυθμίσει οριστικά την πορεία του προς τα μπρος. Και δε μιλάμε μόνο για ανούσιες, καθημερινές απόλυτα ιδιοτελείς σκέψεις που μας απομονώνουν για λίγο από τους άλλους, κλείνοντάς μας στο βασίλειο του αυτιστικού μας σύμπαντος.

Προσωπικά είχα να δοκιμάσω παρόμοια συναισθήματα κατάπληξης κι

ανυπομονησίας από τότε που διάβασα τη Μεταμόρφωση του Κάφκα και είδα την

ταινία Το Νησί των Καταραμένων. Παρά το γεγονός πως, εκτός από τον Τεντ, οι υπόλοιποι χαρακτήρες είναι τόσο χάρτινοι όσο έχουμε συνηθίσει στον κόσμο των αστυνομικών, ομολογώ πως δεν περίμενα το χτίσιμο της πλοκής να με αποζημιώσει σε τέτοιο βαθμό. Και σ΄αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω πως δεν είναι μόνο η παντελής έλλειψη στενής αφηγηματικής καθοδήγησης ικανή να συγκλονίσει τον αναγνώστη της Τελευταίας Εξόδου, αλλά η πολλαπλότητα στις ερμηνείες που επιδέχεται ο λαβύρινθος του εσωτερικού του κόσμου, που συχνά αποτελεί και τον πυρήνα δράσης του έργου. Με άλλα λόγια, ο συγγραφέας πρωτοτυπεί στη δημιουργία ενός ψυχογραφικά πλούσιου και ταυτόχρονα κλασικού αστυνομικού, δένοντας έτσι τον κόσμο της ψυχανάλυσης, που φαινομενικά τουλάχιστον απευθύνεται σε λίγους με ένα δημοφιλές είδος.

Γι' αυτό το καλοκαίρι, σας συνιστώ χωρίς καμιά επιφύλαξη την Τελευταία Έξοδο – αν θέλετε και ως διαφυγή από όλα όσα συμβαίνουν μέσα σας και γύρω σας. Άλλωστε, μια προσπάθεια για ανάπαυλα περιορισμένης διάρκειας την απαιτεί.

By Μαρία Γώγογλου