Ερωτικές Εντάσεις Εξ Επαφής

Την αδυναμία μου για ταινίες που ξεδιπλώνονται κυρίως με όχημα το λόγο την έχω ήδη εκφράσει, όπως και τις προτιμήσεις μου για μικρές, κατά βάση αντιχολιγουντιανές παραγωγές. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Εξ Επαφής που σας συστήνω σήμερα συνίσταται στο συνδυασμό δύναμης λόγου του σεναρίου και χτισίματος των χαρακτήρων από τέσσερις γνωστούς από εμπορικές ταινίες αξιόλογους πρωταγωνιστές, που καταφέρνουν όχι μόνο να αναδυθεί το νόημα της ταινίας, αλλά και ιδιαίτερα βαθιές αλήθειες για τις ανθρώπινες σχέσεις (για την ακρίβεια, ούτε κι εγώ τους το είχα!). Με άλλα λόγια, ο παρακάτω έχει υπάρξει ένας τρόπος, κινηματογραφικά, να συμπράξει έστω και σύντομα η λάμψη με την ουσία.

Η ζωή του Νταν (Τζουντ Λο) φαίνεται να αλλάζει δραστικά την ημέρα που μπαίνει στη ζωή του η Άλις (Νάταλι Πόρτμαν), μια νέα στριπτιζέζ που έχει δραπετεύσει από την Αμερική για να επανεφεύρει τη ζωή της (ή ίσως για να τα ξαναζήσει όλα με διαφορετικό τρόπο από την αρχή, σε άλλη γη). Φαίνεται να πρωτοβρίσκει τη φωνή του συγγραφέα, που ως νεκρολόγος, ποτέ δεν είχε, και γράφει το πρώτο του βιβλίο, που το βασίζει σε λεπτομέρειες από τη ζωή της νέας του ερωμένης-μούσας. Στη γνωριμία του, ωστόσο, με την Άννα (Τζούλια Ρόμπερτς), τη φωτογράφο που αναλαμβάνει να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο του για την έκδοση του μυθιστορήματος, υπάρχει κάτι συντριπτικό, που τους δένει μονομιάς, κάτι που δεν περιμένεις εύκολα να συναντήσεις, όσο αδύνατο κι αν φαίνεται και στους δύο να καταγράψουν αμέσως τη δραστικότητά του. Μια τέτοια συνειδητοποίηση θα έρθει αφού η Άννα έχει περάσει μερικούς μήνες με το Λάρι, το δερματολόγο που γνώρισε από ονλάιν σύμπτωση, εξαιτίας της συνομιλίας του με το Νταν σε chat, ενώ ο τελευταίος προσποιείται ότι είναι η διαδικτυακή μορφή της Άννα. Το φάντασμα του πάθους θα αρχίσει και θα συνεχίσει να στοιχειώνει την τελευταία, αφού έχει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσει πόσο ελάχιστα μπορεί να διαφέρει ένα εκπληκτικά μορφωμένο σύγχρονο κελεπούρι από έναν άνθρωπο των σπηλαίων, αλλά και σε πόσο περίπλοκο ζήτημα μπορεί να εξελιχθεί η έννοια της επικοινωνίας και της εκμυστήρευσης «αληθειών» μεταξύ ενός ζευγαριού.

Η ταινία εστιάζει σε όλες τις πιθανές δυάδες μεταξύ των πρωταγωνιστών· εξού και βρίθει διαλόγων, κλιμακωτών εντάσεων και διαξιφισμών, στοιχείο που μπορεί να την αποκλείσει εύκολα από το μενού προτιμήσεων των κλασικών κινηματογραφόφιλων, ιδιαίτερα εξαιτίας της δυσκίνητης πλοκής της και για το ενδεχομένως «τόσο λίγο θέαμα». Στόχος της είναι ακριβώς να καταδείξει πόσο ασταθή είναι τα θεμέλια του έρωτα, όταν, μετά από κάποιες μαγικές πρώτες στιγμές, όλη η γιορτή γίνεται ένα παιχνίδι αποκρύψεων συμφερόντων κι υπολογισμών του εύρους υποχωρήσεων εκατέρωθεν. Κάτι εμφανώς εγγύτερα στη γείωση της πεζής καθημερινής πραγματικότητας από την ιδιοσυγκρασιακή φύση του έρωτα, τη δοξασμένη με αμέτρητους τρόπους από τη χολιγουντιανή παραμυθία.

Όπως συχνά συμβαίνει στ' αλήθεια, μια σχέση μπορεί να είναι σταθερή, όπως αυτή του Λάρι και της Άννα, αποφεύγωντας τα έντονα σκαμπανεβάσματα και τις εκθαμβωτικές πρωτοτυπίες. Μπορεί απλά να βασίζεται στο ότι και οι δύο θα συνεχίσουν να βρίσκονται εκεί, στο ίδιο σημείο, στο ίδιο σπίτι και την επόμενη μέρα και το συμβόλαιο του να ζουν με το συγκεκριμένο τρόπο θα ισχύει με τον πανίσχυρο τρόπο που χτίστηκε στη διάρκεια της εδραίωσης του μακρόπνοου παρελθόντος (κάτι που συχνά επιζητούμε στις τωρινές σχέσεις μας, που δυσάρεστα αντικρίζουν το αύριο με τον υποκειμενικό, εξαρτώμενο από την τηλεοπτική, αλλά και κάθε είδους κανονικότητα, χαμαιλεόντειο αέρα σύγκρισης και άσκησης κριτικής επάνω στις ιδιότητες του άλλου). Μπορεί, όμως, και να βασίζεται σε έναν απλό εκβιασμό που κρατάει τον έναν από τους δύο ή και τους δύο δέσμιο σε έναν πολιτισμικό και προσωπικό εφιάλτη, κατά τον οποίο το βάσανο του να δραπετεύσεις μακριά από την πραγματικότητα που θεωρείς οικογενειακή εστία δεν απέχει τόσο μακριά από την τυραννία του να παραμένεις σε αυτήν. Η σύγχρονη μιντιακή επίδραση πάνω στη γενικώς παγκοσμιοποιημένη μας στάση έχει συμβάλλει τα μέγιστα στη θεμελίωση του παραπάνω δυσεπίλυτου διλήμματος, πρωτίστως προτείνοντας την καθιέρωση της συντροφικότητας ως απόλυτη μέχρι θανάτου αναγκαιότητα, και δευτερευόντως εξυψώνοντας τα προσωπικά μας «θέλω» εις βάρος όσων εκφράζουν οι άλλοι σταδιακά, με φαινομενική μαεστρία.

Και φτάνουμε στην παθολογική φύση του «εγώ»· χωρίς αντίρρηση πως εισβάλλει παντού, και ειδικότερα στη φύση του έρωτα. Στους ακούραστα κοπιαστικούς διαλόγους μεταξύ των πρωταγωνιστών φαίνεται να ξεπροβάλλει ακομπλεξάριστο, απαράμιλλο, ανεπηρέαστο από τις μνήμες του διαρκούς μοιράσματος στον ορίζοντα της πορείας μιας σχέσης. Στον τελευταίο διάλογο της ταινίας, ο Νταν ζητάει από την Άλις να του πει την αλήθεια για τη σχέση μιας βραδιάς της με το Λάρι, που συνέπεσε με τη διάρκεια του διαλείμματος της δικής τους σχέσης τους, παρά το γεγονός ότι ενδέχεται να συναισθάνεται πως η πίεση και η έλλειψη τυφλής εμπιστοσύνης τους οδηγεί σε ένα είδος τέλους. Σε μια παρόμοια, όσον αφορά την κλιμάκωση της έντασής της σκηνή, ο Λάρι ζητά από την Άννα να του περιγράψει λεπτομέρειες των σεξουαλικών περιπτύξεών της με τον Νταν από τις στιγμές που τον απάτησε, λες και αυτή η στεντόρεια, χυδαία καταδίκη της δικής τους σχέσης μπορεί να αποδειχθεί πως επιβεβαιώνει τις βάσεις εδραίωσης των ορίων του ιδιοσυγκρασιακού του (μοναδικά πρωτόγονου!) χαρακτήρα. Ένας εαυτός που το μόνο που φαίνεται ξεκάθαρα να επιθυμεί είναι να ξεπροβάλλει ευκρινώς μέσα από τις διαθέσεις, τα κίνητρα και τις ενοχές άλλου, ακόμη ή ίσως ειδικά (και προφανώς γι' αυτό πιο επίπονα) κι αν πρόκειται για τον ερωτικό σύντροφο.

Χωρίς να χρειάζεται να μακρηγορήσουμε για τη φύση της αλήθειας που αναδύεται από όλες τις παραπάνω μυθοπλαστικές καταστάσεις που όμως φωτίζουν υπαρκτά και βασανιστικά σημεία των σημερινών σχέσεων. Αδιαμφισβήτητα η πλάνη της αντικειμενικής πραγματικότητας στοιχειώνει κάθε υπεραναλυτικό διαξιφισμό (που, ωστόσο, διαλογικά αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα συνομιλιών, κατά τις οποίες, στην καθημερινότητά μας, συχνά χρειάζεται να ξεστομίσουμε ακόμη κι ό,τι πιο ασήμαντο, κυριολεκτικά), τις στιγμές που ένα ή μια σειρά από συμβάντα μετουσιώνονται στις αποχρώσεις οικειοποίησης του κάθε ήρωα ή της κάθε δυαδικής δυναμικής που ξεπροβάλλει στη διάρκεια της ταινίας. Αυτή είναι σίγουρα μια από τις αναλαμπές που μπορεί να προβληματίσει, παρά τη γενικότερη κούραση του θεατή από τη μακρηγορία, που κάποια στιγμή, μετά τη μέση της ταινίας (που ωστόσο δε διαρκεί περισσότερα από 110 λεπτά), είναι δυνατό να επέλθει.

Σίγουρα είναι άλλη η θέαση ενός κομματιού ζωής από υπερβολικά κοντά, παρ' όλο που η ακατάσχετη θεατρικότητα των διαλόγων σαν να κλέβει κάτι απ' ό,τι θα μπορούσε να είναι μοναδική κινηματογραφική χάρη. Οι μοναδικές ερμηνείες και μια εσωτερική μάχη με πολλά απ' όσα σχεδόν συνεχώς αντιμετωπίζουμε επιφανειακά, πάντως, θα είναι πάντα εκεί για να σας συγκινήσουν.

By Μαρία Γώγογλου