Παντρεμένοι Εναντίον Ελεύθερων

Ο διαχωρισμός που έχω αποπειραθεί εδώ είναι λίγο απόλυτος εν αντιθέσει με τις πραγματικές συνθήκες ζωής, όπου ενδέχεται τα πράγματα να είναι κάπως πιο μπερδεμένα. Για λίγη ώρα, ωστόσο, ας φανταστούμε πως πρόκειται για δυο κόσμους που ξεκάθαρα διακρίνονται: γι' αυτόν των χωρίς υποχρεώσεις των αδέσμευτων ψυχών που αναζητούν (ή όχι) τη συντροφική τους τύχη στο σύμπαν και για εκείνον όσων έχουν εναποθέσει την τύχη τους στο (ιδανικό) ταίρι που επιφύλαξε γι' αυτούς η μοίρα.

Σύλβια Τας, Χωρισμός και Νέος Έρωτας

Η μάχη μεταξύ των δύο ομάδων είναι εξίσου επινοημένη· κανείς δε μπορεί να υποστηρίξει πως είναι απολύτως αδύνατο οι δυο ανθρώπινες πλευρές του ζητήματος να συνυπάρξουν αρμονικά. Ως όντα, ωστόσο, που επιμένουν να γενικεύουν, να ταξινομούν και να κατηγοριοποιούν, ώστε να ηρεμήσουν σχετικά με την ασφαλή συνέχεια της ύπαρξής τους, προβαίνουμε σε συνεχείς διακρίσεις (στην προκειμένη περίπτωση μπορούμε να εντοπίσουμε ασύλληπτα αναρίθμητες υποκατηγορίες, όπως σε σχέση, αρραβωνιασμένος, κάτι παίζει, είναι περίπλοκο, εν διαστάσει και δε συμμαζεύεται, παιχνίδι στο οποίο κομβικό ρόλο διαδραματίζουν τα relationship status στο Facebook). Αισθανόμαστε, δηλαδή, συνεχώς ότι πρέπει να έχουμε καθαρή αντίληψη της απόλυτης καθαρότητας της κατάστασης των πραγμάτων, και να τοποθετούμαστε σε σχέση με αυτά, αφού μόνο τότε νιώθουμε πως τα σύννεφα της απειλής εγκαταλείπουν την κορυφογραμμή των οριζόντων μας. Προσυπογράφουμε, λοιπόν, μα και βρίσκουμε λογική και γόνιμη την είσοδό μας, αλλά και των γύρω μας στην εν λόγω μάχη.

Θα ξεκινήσω με την πλευρά που προσωπικά γνωρίζω καλύτερα και γι' αυτό θεωρώ πως μπορώ επάξια να υπερασπιστώ. Το να είσαι ελεύθερος, τουτ' έστιν, με όρους της ελληνικής κοινωνίας, χωρίς την ταμπέλα του δεσμευμένου (που συνήθως προϋποθέτει κάποια επίσημη δέσμευση κι όχι απλή συμβίωση για τους ιδιαίτερα παλιομοδίτες, αν και το σχετικά πρόσφατα κρατικά εγκεκριμένο σύμφωνο συμβίωσης μαζί με τον πολιτικό γάμο έχουν κάνει τα θαύματά τους και συνεχίζουν) θεωρείται ευρέως ένας γενικός παράδεισος που κρύβει απερίγραπτες παγίδες για τον πληθυσμό που τον κατοικεί. Πρώτον, η υποτιθέμενη παντελής έλλειψη υποχρεώσεων (ατυχής σκέψη αλήθεια για όσους το πιστεύουν εντελώς) δημιουργεί με τη σειρά της έναν παράδεισο προτεραιοτήτων, όπου σαφώς οφείλεις να αισθάνεσαι συχνά πως βρίσκεσαι στο σημείο όπου κρίνεται απαραίτητη η παραχώρηση ανεπαίσθητων “δικαιωμάτων” στους άλλους. Κι όταν γράφω “δικαιώματα” σίγουρα δεν εννοώ τίποτε βαρύγδουπο περισσότερο από ελεύθερο χρόνο, κόπο, προσπάθεια κι ενδεχομένως στιγμές ευχαρίστησης. Και μ' αυτό δε θέλω να υπερθεματίσω για το πόσο “πονάει” η κατάσταση αυτή τους ελεύθερους, που έτσι κι αλλιώς καραδοκούν για το πότε έπεται η στιγμή που θα επωφεληθούν και οι ίδιοι από τέτοιου είδους παραχωρήσεις μόλις περάσουν στην απέναντι όχθη. Προσπαθώ απλώς να αναφερθώ στα πράγματα ως έχουν.

Σκίτσο της Ελένης Τωμαδάκη

Κατά τα άλλα ένα είδος παραδείσου βρίσκει δυνατότητες εφαρμογής στην καθημερινότητα των ελεύθερων, ειδικά αν καθίσεις να σκεφτείς πόσα πράγματα δεν επείγεσαι άμεσα να σηκωθείς από τη θέση σου για να τακτοποιήσεις. Και μόνο η πολυτέλεια να διαθέτεις κάποιο χρόνο για τον εαυτό σου σίγουρα αποτελεί ένα από τα πλεονεκτήματα της single ζωής που μπορούν να δελεάσουν πιο ηχηρά, ακόμη κι αν δεν υπάρχει νόημα στο να είναι ο αντίκτυπός της αιώνιος, αφού αναπόδραστα έρχεται κάποτε η ώρα που "μια εποχή τελειώνει".

Από την άλλη μεριά, (αποφεύγοντας να πω, μα και ποιος παντρεύεται πια;) μια έτσι κι αλλιώς ατομικιστική κοινωνία που σε βάζει σε διαδικασία πίεσης, τι θέση μπορεί να έχει σήμερα στις ζωές μας; Κι όλα αυτά τα νοητά όρια που μπορεί να αντιπροσωπεύει σήμερα η ηλικία των 30, που πιθανώς αντιπροσώπευε κατά τις προηγούμενες δεκαετίες αυτή των 25, η στιγμή-κλειδί της ωριμότητας, όταν κρίνεται πως είσαι έτοιμος να αναδιπλωθείς στις κοινωνικές απαιτήσεις και να αρπάξεις στα χέρια την οριστική σου τύχη, τι θέση άραγε μπορεί να έχουν στη ζωή της δια βίου εξέλιξης και της μάστιγας των διαζυγίων; Καμία, αν καταφέρει κανείς να βρει τη χρυσή τομή που θα αποτρέψει τα σχόλια και τις άμεσες κι έμμεσες προσδοκίες κι απαιτήσεις των άλλων από το να βράζουν εντός του. Και ταχθεί στο να περιμένει την οριστική στιγμή της αναγνώρισης του ανθρώπου του, που προς πείσμα όλων, θα λάμψει εντός του.

Στον αντίποδα, βρίσκεται το ζευγάρωμα, η δυαδικότητα, ο ανά τους αιώνες αναγνωρισμένος ως πρακτικότερος τρόπος να επιβιώσεις, μια πραγματικότητα που αποκαλύπτεται μόλις τα ρομαντικά σύννεφα της ιδανικής σχέσης αρχίσουν σταδιακά να απομακρύνονται. Σίγουρα δεν είναι τυχαίος ο βαθμός στον οποίο διαπιστώνουμε σήμερα πως υπάρχουν ζευγάρια με αποκλειστικούς δεσμούς, οι σχέσεις των οποίων επιβιώνουν για δεκαετίες, άσχετα που σε μας τους υπόλοιπους φαίνεται πως δεν τους έχει μείνει τίποτα πια εκτός από το να ανταλάσσουν κάποιες ιδέες ή λέξεις την ημέρα, που έχουν σχέση με την καθημερινή τους πραγματικότητα. Ίσως, παρά των κυκεώνα των εξειδικευμένων, υπεραναλυτικών σημερινών μας απαιτήσεων, αυτό που ψάχνουμε να μην υπάρχει λόγος να γίνεται πια τόσο δύσκολο να προσωποποιηθεί· κι όταν υπάρξει να είναι σημαντικό να το δεχόμαστε ως αρκετό ντυμένο στην ιδιαίτερη υπόστασή του.

Έργο του Ρον Χικς

Κι ύστερα, έχεις ήδη ρίξει μια ματιά στο επεισόδιο του Sex and the City, με τίτλο “Πυροβολούν τους ελεύθερους, έτσι;” κι έχει έρθει στο μυαλό σου η υποκρισία που συχνά αναπόφευκτα μπορεί να κρύβει το σπορ της συμβίωσης. Όπως κι ο αληθινός έρωτας υποτίθεται πως «δεν κρύβεται», έτσι κι ένα είδος πίεσης συμφερόντων που οδήγησε σε εξαναγκαστικό «μαζί» βγάζει μάτι (δε λέω πως τόσοι και τόσοι που αποζητούν σήμερα να αποδράσουν από τη θάλασσα της μοναξιάς της σύγχρονης εποχής μέσω της εύρεσης ενός ανθρώπου δεν είναι δικαιολογημένοι, αλλά πως πρέπει να προσέξουν τον τρόπο με τον οποίο θα προσεγγίσουν το στόχο τους). Κι αν πρόκειται να είσαι με κάποιον για να λες όλη μέρα ψέμματα στον εαυτό σου, μπορείς να προβείς σε πιο εποικοδομητική προσπάθεια πολεμώντας τη μοναξιά σου, παιδεύοντας να εξασφαλίσεις μια ανακωχή μαζί της. Σπάνια μπορεί να καταλήξει ευοίωνα μια σχέση στην οποία κατέληξες ακολουθώντας ένα μονοπάτι χωρίς σκέψη ή απόπειρες νοηματοδότησης· αυτό της λαίμαργης ικανοποίησης του εγωκεντρισμού.

Τελικά όλοι οι διαχωρισμοί θολώνουν από την προσποίηση και την εξωτερίκευση αποκλειστικά ατομικών επιδιώξεων που συναντάμε. Το αληθινό παιχνίδι αρχίζει τη στιγμή που σιγά-σιγά καταλαβαίνεις πως δεν υπάρχει κρυμμένη ευτυχία στο να υποστηρίζεις και να ταυτίζεσαι με κάποια πλευρά. Άλλωστε οι ταμπέλες προσωπικής κατάστασης τείνουν να εναλλάσσονται τη σήμερον ημέρα με ταχύτητα φωτός, όταν τουλάχιστον η πραγματικότητα όντως αντιπροσωπεύει αυτό που δηλώνουν οι λέξεις.

By Μαρία Γώγογλου