Πέρα από τον Ορίζοντα Απλά Αστυνομικού Μυθιστορήματος

Είναι προφανές ότι, στην περίπτωση των αστυνομικών μυθιστορημάτων, κουράζει πολλούς από εμάς να ακολουθούμε τις τυπικές οδούς της πλοκής και να χανόμαστε στους αρχετυπικά πλαισιωμένους από το είδος χαρακτήρες. Όπως κι αν το δει κανείς, προκαλεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον να προσπαθούμε να δούμε το καθετί ως κάτι παραπάνω από μόνο αυτό που παρουσιάζεται στον κόσμο πως είναι. Ο Τοπος των Πιστών της Τέινα Φρέντς, που έχω ξαναπαρουσιάσει, και το Ανεπιθύμητο της Κριστίνα Όλσον είναι μόνο δυο παραδείγματα αναγνωσμάτων που προσφέρονται για τέτοιες ερμηνείες πέρα από το αστυνομικό σύμπαν.

Για τον Τόπο των Πιστών, πέρα απ' όσα έχω ήδη αναφέρει είναι το χτίσιμο των χαρακτήρων της Φρεντς (που είναι φαντάζομαι κάτι που κάνει και στα υπόλοιπα μυθιστορήματά της, χωρίς να τα έχω ακόμη διαβάσει, αναμένεται όμως σύντομα να κυκλοφορήσουν στα Ελληνικά). Από στιγμή σε στιγμή νομίζεις ότι θα σου μιλήσουν στην πραγματικότητα. Δεν κρύβεται ότι έχει σκεφτεί εξονυχιστικά κάθε λεπτομέρεια της “ζωής” τους μέσα στο βιβλίο,πράγμα που γίνεται φανερό, ιδιαίτερα με τη Ρόζι, το πρώτο θύμα του βιβλίου, που ανακαλύπτεται θαμμένο στο υπόγειο ενός εγκαταλειμμένου σπιτιού μετά από περισσότερα από εικοσιένα χρόνια γενικής άγνοιας σχετικά με το θάνατό της. Στις περιγραφές και τα θραύσματα αναμνήσεων του Φράνσις, μυστικού αστυνομικού, αφηγητή και πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος, που αγαπά να αναπολεί και να κρατά κρυμμένο ζωντανό το παρελθόν της σχέσης με την κοπέλα στα χρόνια της εφηβείας τους, κάθε λεπτομέρεια έμπνευσης και αλλαγής στη συμπεριφορά της Ρόζι παίρνει σάρκα και οστά σε όλο της το μεγαλείο. Η ανατριχιαστική πραγματικότητα των διαλόγων σε κάθε χρονικό επίπεδο προσθέτει ακόμη περισσότερη παραστατικότητα στο βάθος συμπεριφορών που επιδέχονται διαρκείς και τρισδιάστατες αναλύσεις.

Η χρόνια επιβίωση της ελπίδας του αφηγητή-πρωταγωνιστή του Τόπου των Πιστών Φρανκ θυμίζει κάπως τις Μέρες του Yang Chihung

Κι αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. Αν η συγγραφέας δε διστάζει να μας παραδώσει ατόφια κάθε πτυχή της ύπαρξης της Ρόζι που έχει από χρόνια αδικοχαθεί, όσο κι αν η παρουσία της κατευθύνει κάθε ίνα του είναι της ύπαρξης του κεντρικού ήρωα της ιστορίας, σκεφτείτε πόσο γενναιόδωρη στέκεται στην πληρότητα της λογοτεχνικής υπόστασης των υπόπτων και των δεκάδων με διάφορους τρόπους εμπλεκόμενων στην υπόθεση χαρακτήρων.

Στην Κριστίνα Όλσον, ωστόσο, ένα είδος διαφοροποίησης από τα κλασικά αστυνομικά βρίσκεται στην επιμελώς λεπτομερή ολοκλήρωση του προφίλ του εγκληματία, που στο μεγαλύτερο μέρος αναζητείται ως εγκέφαλος κι εκτελεστής της απαγωγής ενός κοριτσιού, περιστατικού που σηματοδοτεί την αφετηρία κι εξέλιξη της πλοκής του μυθιστορήματος. Ο σχετικά αφανής αυτός ήρωας είναι ο ιδιοκτήτης ενός εξαιρετικά περίπλοκου εσωτερικού κόσμου, το ασυνείδητο του οποίου μόνο ανεπαίσθητα επισκέπτεται ο αναγνώστης, καθώς έρχονται σταδιακά στο φως διάφορα στοιχεία από ενέργειες ή σκέψεις του δράστη κατά τη διάρκεια της πρώτης ανάγνωσης του βιβλίου. Ο τρόπος που διαλέγει να εξοντώνει ως επί το πλείστον τα θύματά του αποτελεί δείγμα αφού επιλέγει να μην τους προξενεί πόνο με μια θανατηφόρα ένεση ινσουλίνης σε κάποια περιοχή του κρανίου. Εννοείται πως η ποικιλία στις συμπεριφορές, τις αντιδράσεις και τους χαρακτήρες των ηρώων-αστυνομικών Άλεξ και Πίεντερ, καθώς και των πρωταγωνιστριών-συνεργαζόμενων με την Αστυνομία της Στοκχόλμης Φριεντρίκα κι Έλεν τονίζουν τις διαφορετικές ερμηνείες που επιδέχονται οι πράξεις και οι σχολαστικοί σχεδιασμοί του δράστη που δεν περιορίζει ούτε τον αριθμό, ούτε τη γκάμα των εγκληματικών και αλλόκοτων του ενεργειών κι εξάπτει έτσι την περιέργεια του αναγνώστη σχετικά με το τι ακριβώς είναι αυτό που συμβαίνει επιτέλους και με ποιο κίνητρο ή αφορμή.

Στάχτες του Έντβαρντ Μούνκ

Αδιαμφισβήτητα η διαφυγή στο αστυνομικό δεν πρέπει να περιορίζεται αν κάποιος διαλέγει να το βλέπει έτσι ή αν επιθυμεί οι σκηνές να περνούν σαν ταινία μπροστά από τα μάτια του. Αφήνω στην κρίση σας και κάθε περαιτέρω ανακάλυψη λογοτεχνικής αξίας, που συχνά σε πολλά που απαξιώνουμε ακόμη και να κρίνουμε, υπάρχει.

 Διονύσης Μαρίνος, "Ο Τόπος των Πιστών"
 Στέφανος Ξένος, "Όταν Ένα Παιδί Γίνεται Ανεπιθύμητο"

By Μαρία Γώγογλου